Normy – optymalna, akceptowana i tolerowana w seksuologii.                                                                                                                                                           

 

Norma

 

ustalona, ogólnie przyjęta zasada

 

granica przewidziana jako wymagana lub obowiązująca w jakimś zakresie

 

Zachowania seksualne – zachowania, które

 

są motywowane popędem seksualnym,

 

zmierzają do uzyskania podniecenia seksualnego i/lub zaspokojenia potrzeby seksualnej.

 

Wg Kazimierza Imielińskiego

 

rozumienie normy seksualnej może obejmować szeroki wachlarz praktyk i zachowań seksualnych, które można dowolnie klasyfikować do trzech kategorii normy

 

Norma seksualna

 

Norma optymalna – zaliczyć do niej należy te praktyki i zachowaniaseksualne, które są

 

najbardziej pożądane z punktu widzenia indywidualnego i społecznego,

 

z czego godne propagowania w postaci modeli wychowawczych.

 

Norma akceptowana – praktyki i zachowania seksualne, które – nie stanowią optimum, lecz nie ograniczają rozwoju psychicznego człowieka,

 

nie utrudniają mu nawiązywania głębokiej więzi międzyludzkiej,

 

są to wzory praktyk i zachowań, które nie budzą zasadniczych zastrzeżeń.

 

Norma tolerowana – praktyki i zachowania seksualne, których

 

ocena jest różna z punktu widzenia normy lub patologii,

 

uzależniona od kontekstu osobowościowego, sytuacyjnego i charakteru układu partnerskiego,

 

są to wzory zachowania, które ograniczają człowiekowi możliwość harmonijnego doboru seksualnego, zmniejszają liczbę potencjalnych partnerów i możliwość nawiązania z nimi głębokiej więzi międzyludzkiej,

 

nie mają jednak charakteru bezwzględnie patologicznego,

 

odpowiedni dobór seksualny może przyczynić się do harmonijnego przebiegu życia seksualnego w układzie partnerskim.

 

Te trzy kategorie normy seksualnej są zaliczane do normy w sensie klinicznym – obejmują zachowania nie wymagające interwencji terapeutycznej.

 

Z innego punktu widzenia, np. pedagogicznego, za normę uważa się normę optymalną i ewentualnie akceptowaną, zaś praktyki i zachowania wchodzące w zakres normy tolerowanej mogą być kwalifikowane jako niepożądane oraz wykraczające poza normę.

 

Klasyfikacja zaburzeń seksualnych w ICD-10 i DSM-IV podobieństwa i różnice.                                                                                                                             

 

Poniżej przedstawione są poszczególne jednostki, które odpowiadają sobie w obu klasyfikacjach oraz komentarze dotyczące różnic.

 

Brak komentarza oznacza, że nie ma istotnych różnic w opisie danej jednostki.

 

         

               

Interesujące nas   zaburzenia są opisane w rozdziale 1 „Kategorie osi I z wyjątkiem   niespecyficznych”, podrozdział 1.11 „Zaburzenia seksualne i tożsamości   płciowej” (ang. gender)

  

Dodatkowo: W rozdziale 3   „Inne stany, które mogą być przedmiotem uwagi klinicznej”

           

Interesujące nas   zaburzenia są opisane w rozdziale „Zaburzenia psychiczne i zaburzenia   zachowania” z oznaczeniem F: 52, 64, 65, 66

               

Rozdz. 1.11: Dysfunkcje   seksualne (ang. Sexual Dysfunctions) – nie wyróżniono kryteriów ogólnych; są   one regularnie powtarzane w kryteriach diagnostycznych każdej poszczególnej   dysfunkcji (np. wszędzie jest „B. Zaburzenie powoduje wyraźnie złe   samopoczucie i trudności w funkcjonowaniu interpersonalnym”); klasyfikacja   zakłada także określanie typu przy każdej dysfunkcji: pierwotny / wtórny,   uogólniony / sytuacyjny, spowodowany czynnikami psychicznymi / złożonymi

  

  

Zaburzenia pożądania   seksualnego:

  

302.71 Zaburzenie zmniejszonej   potrzeby seksualnej (ang. Hypoactive Sexual Desire Disorder)

  

302.79 Seksualne   zaburzenie awersyjne

  

(ang. Sexual Aversion   Disorder) – nie wyróżniono braku przyjemności

  

  

Zaburzenia podniecenia   seksualnego:

  

302.72 Zaburzenie   podniecenia seksualnego u kobiet (ang. Female Sexual Arousal Disorder)

  

302.72 Zaburzenie   erekcji u mężczyzn (ang. Male Erectile Disorder)

  

  

Zaburzenia orgazmu:

  

302.73 Zaburzenia   orgazmu kobiet (ang. Female Orgasmic Disorder, Inhibited Female Orgasm)

  

302.73 Zaburzenia   orgazmu mężczyzn (ang. Male Orgasmic Disorder, Inhibited Male Orgasm)

  

302.75 Zaburzenie przedwczesnego wytrysku   (ang. Premature Ejaculation) – fragm. opisu: „dużo wcześniej niż chciałby   tego mężczyzna”

  

  

Zaburzenia seksualne   związane z bólem:

  

306.51 Pochwica – nie wynikająca   z generalnych uwarunkowań medycznych (ang. Vaginismus - Not Due to a General   Medical Condition)

  

302.76 Dyspareunia – nie   wynikająca z generalnych uwarunkowań medycznych (ang. Dyspareunia – Not Due   to a General Medical Condition) – fragm. opisu: „ból w okolicy narządów   płciowych”

  

  

  

Hiperseksualność   rozważana jest jako cecha przy stanach maniakalnych, nie ma takiej osobnej   diagnozy.

  

302.70 Dysfunkcja   seksualna niewyspecyfikowana gdzie indziej (ang. Sexual Dysfunction Not   Otherwise Specified)

  

291.8 (alkohol), 292.89   (narkotyki, leki) Dysfunkcja seksualna spowodowana używaniem środków   psychoaktywnych (ang. Substance-Induced Sexual Dysfunction)

  

  

Dysfunkcje seksualne   spowodowane stanem zdrowia:

  

625.8 Zmniejszenie   potrzeby seksualnej u kobiet spowodowane … (wymienić powód medyczny)

  

608.89 Zmniejszenie   potrzeby seksualnej u mężczyzn spowodowane (wymienić powód medyczny)

  

607.84 Zaburzenie   erekcji spowodowane … (wymienić powód medyczny)

  

625.0 Dyspareunia u   kobiety spowodowana … (wymienić powód medyczny)

  

608.89 Dyspareunia u   mężczyzny spowodowana … (wymienić powód medyczny)

  

625.8 Inna dysfunkcja   seksualna u kobiet spowodowana … (wymienić powód medyczny)

  

608.89 Inna dysfunkcja   seksualna u mężczyzn spowodowana … (wymienić powód medyczny)

           

F52 Dysfunkcje seksualne   nie spowodowane zaburzeniem organicznym ani chorobą somatyczną – są cztery   kryteria ogólne G1-G4, typy wyszczególnia się tylko przy niektórych   jednostkach diagnostycznych (wyszczególnionych poniżej)

  

  

F52.0 Brak lub utrata   potrzeb seksualnych

  

  

F52.1 Awersja seksualna   (F52.10) i brak przyjemności seksualnej (F52.11)

  

  

F52.2 Brak reakcji   genitalnej – klasyfikacja podaje 3 postacie dla kobiet i 4 dla mężczyzn

  

  

F52.3 Zaburzenia orgazmu   – klasyfikacja podaje 2 postacie, z czego w 2-giej 2 typy: a i b, w b: u   kobiet i u mężczyzn, u mężczyzn: z 3 podtypami

  

  

F52.4 Wytrysk   przedwczesny – fragm. opisu: „przed lub do 15 sekund po rozpoczęciu stosunku”   (w 1-wszym z 2 opisanych przez klasyfikację typów)

  

  

F52.5 Pochwica   nieorganiczna (psychogenna) – klasyfikacja wyróżnia postacie 1, 2a, 2b

  

  

F52.6 Dyspareunia   nieorganiczna (psychogenna) – fragm. opisu dotyczącego kobiet: „ból u wejścia   do pochwy”, fragm. opisu dotyczącego mężczyzn: „ból lub dyskomfort przeżywane   w czasie reakcji seksualnej”

  

  

F52.7 Nadmierny popęd   seksualny

  

  

F52.8 Inne dysfunkcje   seksualne bez przyczyn organicznych lub chorobowych

  

F52.9 Niespecyficzna   dysfunkcja seksualna nie spowodowana przez zaburzenia organiczne ani inną   chorobę

  

  

               

Rozdz. 1.11: Zaburzenia   tożsamości płciowej (ang. Gender Identity Disorders) – są 4 główne kryteria   ogólne A–D oraz wyróżnia 4 typy: atrakcyjny dla mężczyzn / kobiet / obu /   żadnej płci; kody są nadawane zależnie od wieku

  

302.6 Zaburzenie   tożsamości płciowej u dzieci

  

302.85 Zaburzenie   tożsamości płciowej u młodzieży lub dorosłych

  

302.6 Zaburzenie   tożsamości płciowej niewyspecyfikowane gdzie indziej

           

F64 Zaburzenia   identyfikacji płciowej – bez kryteriów ogólnych, każda jednostka ma swoje   kryteria:

  

F64.0 Transseksualizm

  

F64.1 Transwestytyzm o   typie podwójnej roli

  

F64.2 Zaburzenia   identyfikacji płciowej w dzieciństwie

  

F64.8 Inne zaburzenia   identyfikacji płciowej

  

F64.9 Zaburzenia   identyfikacji płciowej nieokreślone

               

Rozdz. 1.11: Parafilie   (ang. Paraphilias) – nie wyróżniono kryteriów ogólnych, każda parafilia ma   swoje 2 kryteria (pedofilia 3), w każdej z nich w skład tych kryteriów   wchodzi czas 6 m-cy i klinicznie istotnie złe samopoczucie z powodu fantazji,   pragnienia i zachowania

  

  

302.81 Fetyszyzm (ang.   Fetishism)

  

302.3 Fetyszyzm   transwestycyjny (ang. Transvestic Fetishism)

  

302.4 Ekshibicjonizm   (ang. Exhibitionism)

  

302.82 Oglądactwo,   wojeryzm, skoptofilia (ang. Voyeurism)

  

302.2 Pedofilia (ang.   Pedophilia) – kryteria wskazują, że wiek preferowanego dziecka przed okresem   dojrzewania to na ogół 13 lat i nie obejmują osób w późnej adolescencji   pozostających w trwałej relacji seksualnej z 12- lub 13-latkiem; określa się   trzy grupy podtypów zależnie od preferowanej płci dziecka, kazirodczości i   ekskluzywności

  

302.8 Sadyzm seksualny   (ang. Sexual Sadism) – dot. rzeczywistych, a nie symulowanych, działań   powodujących u ofiary psychiczne lub fizyczne cierpienie

  

302.83 Masochizm   seksualny (ang. Sexual Masochism) – dot. doznawania rzeczywistego, a nie   symulowanego. stanu poniżenia, bicia, krępowania czy innego cierpienia

  

302.89 Ocieractwo,   froteryzm (ang. Frotteurism)

  

302.9 Parafilia   niewyspecyfikowana gdzie indziej (ang. Paraphilia Not Otherwise Specified)

           

F65 Zaburzenia   preferencji seksualnych – są trzy kryteria ogólne G1-G3

  

F65.0 Fetyszyzm

  

  

F65.1 Transwestytyzm   fetyszystyczny

  

  

F65.2 Ekshibicjonizm

  

  

F65.3 Oglądactwo

  

  

F65.4 Pedofilia –   kryteria nie sugerują wieku preferowanego dziecka przed okresem dojrzewania,   brak podtypów

  

  

F65.5 Sadomasochizm –   parafilia opisywana jako doświadczanie lub sprawianie co najmniej 1 z 3: ból,   upokorzenie, krępowanie

  

  

Nie wyróżnione w ICD-10,   kodowane jako F65.8.

  

  

F65.6 Złożone zaburzenia   preferencji seksualnej

  

F65.8 Inne zaburzenia   preferencji seksualnej

  

F65.9 Zaburzenia   preferencji seksualnych nieokreślone

               

Rozdz. 1.11: 302.9   Zaburzenie seksualne niewyspecyfikowane gdzie indziej (ang. Sexual Disorder   Not Otherwise Specified)

           

Nie ma osobnej   dodatkowej jednostki diagnostycznej niedopisanej do żadnej dysfunkcji,   parafilii czy zaburzenia tożsamości

               

W DSM-IV nie ma tej   grupy jednostek.

           

F66 Zaburzenia   psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją   seksualną: F66. 0, .1, .2, .8, 9

               

Rozdz. 3 w: Problemy   związane z nadużyciem i zaniedbaniem (ang. Problems Related to Abuse or   Neglect) m.in. są: Seksualne nadużycie dziecka (ang. Sexual Abuse of Child)   oraz Seksualne nadużycie dorosłego (ang. Sexual Abuse of Adult). Ich kody   zależą od tego czy skupiamy się na ofierze, czy było to przez partnera, czy   inną osobę.

           

W ICD-10 nie ma takiej   grupy jednostek.

            

Awersja seksualna

 

Objawy, kryteria rozpoznania, etiologia, leczenie awersji seksualnej.                         

 

              

                                                                                                                            

Awersja seksualna występuje o wiele częściej u kobiet; proporcja płaci wygląda jak 10:1

Do najczęstszych przyczyn należą:

- narastający konflikt między partnerami. Występowanie negatywnych uczuć, które są tłumione, a często ukrywane. Stopniowo zaczyna on ujawniać się w braku zainteresowania współżyciem seksualnym. Kolejne kontakty seksualne stają się coraz trudniejsze i bardziej przykre. Wybuch awersji seksualnej jest wyrazem rozładowania tłumionych uczuć i następuje totalne odrzucenie osoby partnera.

- awersja jako forma reakcji na zachowanie partnera o wyjątkowo dużej urazowości (np. zdrada, oszustwo, odkrycie tzw. drugiego życia). W innych przypadkach powstaje ona stopniowo jako reakcja na styl bycia partnera, co do których jest się wyczulonym. I tak np. dla danej osoby przykry zapach z ust, stóp stanowi silny przykry bodziec wyzwalający wstręt.

- awersja jako ostatni etap trudności i zaburzeń seksualnych. Może to dotyczyć zarówno zaburzeń własnych, jak i partnera. Jeżeli dana kobieta nie przeżywa orgazmu, to współżycie seksualne może być dla niej źródłem obojętnych lub nawet negatywnych przeżyć.

- awersja jako wyraz rozczarowania rzeczywistością związku partnerskiego, codziennością. Jeżeli oczekiwało się od partnera, możliwości realizacji wielu potrzeb, a z różnych względów nie doszło do tego , to osoba taka zostaje obciążona wina za powstałe rozczarowanie, co w końcu może wyzwolić do niego awersję seksualną.

- awersja jako reakcja na propozycje ze strony partnera dotyczące nieakceptowanych form współżycia: analizmu, moralizmu, seksu grupowego, itp.

- awersja seksualna jako wyraz zahamowań seksualnych, mająca podłoże religijne i wychowawcze.

Co to jest awersja seksualna - wstręt seksualny

Perspektywa kontaktu seksualnego z partnerem powoduje niechęć, obawę lub lęk w stopniu wystarczającym, by unikać tej seksualnej aktywności. Jeśli do niej dochodzi, pojawiają się uczucia silne negatywne i niezdolność do przeżywania przyjemności.

Niechęć nie jest spowodowana lękiem przed brakiem sprawności seksualnej.

 

 

Awersja seksualna, inaczej wstręt seksualny. Zaburzenie polegające na odczuwaniu wstrętu do partnera, jego ciała, pieszczot i współżycia z nim, a w skrajnej postaci odraza do wszelkich bodźców i kontaktów seksualnych niezależnie od osoby partnera.

Jest to jedno z najcięższych zaburzeń seksualnych o wielu możliwych przyczynach. W pracy pionierów seksuologii opisywana była awersja zwana idiosynkrazją seksualną , czyli nadwrażliwością do cech ciała, płci, osoby partnera, co wywołuje uczucie wstrętu, wymioty i niezdolność do współżycia seksualnego. Hirschfeld opisał szereg kazuistycznych przykładów takiej idiosynkrazji, np. wobec piersi u lekarza, który musiał zmienić specjalność, ponieważ nie tylko widok piersi i słowo „ pierś” prowokowały u niego wymioty. Należy dodać, że w tym konkretnym przypadku jego ideałem była kobieta o chłopięcym wyglądzie. Lo Duca opisał przypadek mężczyzny, który widząc jedzącą banana kochankę chciał ją udusić.

 

Badanie ujawniło, że wynikało to z jego fantazji wiążących się z seksem oralnym, ale odrzucał praktykowanie go z poczucia winy. Gendel do najczęściej spotykanych przyczyn awersji seksualnej zalicza: negatywne doświadczenia w przebiegu rozwoju psychoseksualnego, struktury rodzinnej, restryktywne reakcje wobec zachowań seksualnych, wykorzystanie seksualne przeżyte w dzieciństwie.

 

 

Uczucie wstrętu seksualnego do partnera należy do jednego z najgłębszych zaburzeń seksualnych, prowadzących do rozpadu związku. Trudno powiedzieć, jak często jest spotykane, gdyż jedynie część partnerów szuka pomocy u specjalistów, wielu innych, w wyniku stopniowego jego narastania, unika partnera, a następnie dochodzi do rozwodu czy też trwałej separacji. Dla obu stron sytuacja staje się trudna do zniesienia. Osoba odczuwająca wstręt do partnera może odrzucać negatywnie odbierane wszelkiego typu formy dotyku.

 

U innych czucie wstrętu ogranicza się jedynie do bodźców seksualnych w próbach współżycia (dotykowych, zapachowych, wzrokowych itd.). W bardziej nasilonych postaciach awersji seksualnej silne negatywne odczucia występują nie tylko przy bezpośrednim dotyku ze strony partnera, ale przy wyobrażeniu tej czynności, a nawet samej osoby partnera. Rośnie potrzeba zwiększenia wobec niego dystansu, stąd oddzielne spanie, przenoszenie się do innego pokoju czy wreszcie wyprowadzenie się z mieszkania.

 

 

Jak postępuje awersja seksualna?

 

 

Awersja seksualna jest zaburzeniem najczęściej narastającym stopniowo, charakteryzuje się trwałym przebiegiem. Zdarza się jednak, że powstaje nagle, jako wyraz reakcji na ujawnioną zdradę ze strony partnera.

Nagły początek awersji, krótki przebieg oraz fale jego przepływu i odpływu spotyka się natomiast często u osób histerycznych, które w ten sposób ujawniają swoje zmienne postawy i uczucia wobec partnera lub też w takiej formie usiłują wywrzeć na niego presję psychiczną.

Dla partnera, odczuwającego wstręt do siebie, ujawniany przez drugą osobę, jest to również przykra sytuacja. Zwykle mężczyźni traktują to prestiżowo i jedni z konieczności godzą się z tym, a drudzy usiłują sprawdzić się z innymi partnerkami. Zdarza się, że niektórzy siłą wymuszają współżycie, traktując awersję jako „udawanie”, po prostu nie przyjmują tego do wiadomości.