Preferencje seksualne – prawidłowe / zaburzone
Preferencje seksualne- przedkładanie / wybieranie obiektu i sposobu zaspokojenia potrzeby seksualnej
Prawidłowe
człowiek
płci odmiennej
dojrzały
Zaburzone
rzecz, zwierzę
– fetyszyzm, nekrofilia, zoofilia
płci tej samej
- homoseksualizm, efebofilia
dziecko – pedofilia
starzec - gerontofilia
Prawidłowe
spółkowanie dopochwowe
Zaburzone
sadyzm
masochizm
frotteryzm
ekshibicjonizm
voyeryzm
autoerotyzm
zachowanie seksualne (interpersonalne) spełnia 3 podstawowe funkcje:
biologiczną – możliwość prokreacji
psychologiczną – zaspokojenie potrzeby seksualnej, rozkosz
społeczną – tworzenie więzi
prawidłowe zachowanie seksualne winno zawierać potencjalną możliwość spełnienia trzech jego podstawowych funkcji
(biologicznej, psychologicznej, społecznej)
Zaburzenia seksualne
parafilne zachowanie (perwersyjne, zboczone )
to takie zachowanie, którego elementy strukturalne powodują spełnienie funkcji psychologicznej, natomiast wykluczają możliwość spełnienia funkcji biologicznej i / lub społecznej
nie każde zachowanie parafilne ( perwersyjne, zboczone ) jest równoznaczne z parafilią
Perspektywy teoretyczne:
psychodynamiczna
behawioralna
problemy w relacji (związku)
Kategorie składające się na podłoże psychiczne
zaburzeń seksualnych :
niedostatecznie skuteczna stymulacja, działające rozpraszająco bodźce, przeżycia i stany psychiczne,
wpływy przeszłości,
problemy w związku partnerskim,
indywidualne cechy.
Zaburzenia identyfikacji płciowej (f64)
f64.0 transseksualizm
f64.1 transwestytyzm o typie podwójnej roli
f64.2 zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie
f64.8 inne zaburzenia identyfikacji płciowej
f64.9 zaburzenia identyfikacji płciowej, nie określone
transseksualizm (f64.0)
pragnienie życia i uzyskania akceptacji jako osoba płci przeciwnej w porównaniu z własną, czemu zazwyczaj towarzyszy uczucie niezadowolenia z powodu własnych, anatomicznych cech płciowych oraz poczucie ich nieprawidłowości, a także chęć poddania się leczeniu hormonalnemu
lub operacyjnemu, by upodobnić własne ciało tak dalece jak to jest możliwe – do ciała płci preferowanej.
Transwestytyzm o typie podwójnej roli (f64.1)
ubieranie się w stroje płci przeciwnej w celu uzyskania zadowolenia z chwilowych doświadczeń bycia osoba płci przeciwnej. bez pragnienia trwałej zmiany płci. przebieraniu nie towarzyszy podniecenie seksualne ! (transwestytyzm fetyszystyczny)
F64.2 zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie
występuje ono we wczesnym dzieciństwie (i zawsze przed pokwitaniem). charakteryzuje się uczuciem utrwalonego, intensywnego niezadowolenia z własnej płci wraz z chęcią bycia osobą płci przeciwnej.
Przyczyny zaburzeń identyfikacji
czynniki natury biologicznej;
uwarunkowania genetyczne,
zaburzenia hormonalne,
choroby OUN.
czynniki natury psychogennej:
szczególne znaczenie mają;
niezadowolenie rodziców z płci dziecka,
wychowywanie dziecka pomijając jego płeć biologiczną,
nadmierna więź uczuciowa matki z synem,
identyfikowanie się syna z matka, negatywne relacje między ojcem a synem,
kompleks budowy.
zaburzenia preferencji seksualnych
osoba doświadcza powtarzającego się, nasilającego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań. osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie. preferencje występują od co najmniej 6 miesięcy.
Objawy kliniczne parafilii
hyperorgazmia parafilików.
odtwarzanie fantazji parafilicznych podczas masturbacji.
zablokowana możliwość zakochania się lub stworzenia związku partnerskiego.
akty dewiacyjne (stany dysocjacyjne) podobne do transu, podczas którego nie jest w stanie odstąpić od swojego rytuału parafilicznego.
Etiopatogeneza dewiacji płciowych (1)
teoria filogenetyczno – embriologiczna;
niepełne różnicowanie płciowe,
zaburzone różnicowanie płciowe.
teoria konstytucjonalno – biologiczna;
dziedziczenie,
starszy wiek rodziców.
teoria organiczno-mózgowa;
zmiany w strukturze mózgu,
zmiany biochemiczne mózgu,
uszkodzenia płatów skroniowych,
zmiany organiczne w mózgu.
etiopatogeneza dewiacji płciowych (2)
teoria antropologiczna;
perwersyjny charakter osobowości,
zaprzeczenie miłości,
zachowania obniżające sens życia,
zachowania niszczące wartości „ogólnoludzkie”.
teorie atawistyczne;
pojawienie się instynktownych zachowań zakorzenionych we wczesnych etapach filogenezy człowieka.
teoria endokrynna;
zaburzenia endokrynologiczne w fazie prenatalnej i postnatalnej.
etiopatogeneza dewiacji płciowych (3)
teoria psychoanalityczna;
seksualność dziecka jest polimorficznie dewiacyjna.
teoria uczenia się;
popęd seksualny jest energią, siła powodującą pojawienie się potrzeby seksualnej,
sposób zaspokojenia potrzeby seksualnej zależy od tego jak nauczymy się je zaspokajać.
Zaburzenia preferencji seksualnych (f.65)
f65.0 fetyszyzm
f65.1 transwestytyzm fetyszystyczny
f65.2 ekshibicjonizm
f65.3 oglądactwo (voyeurism)
f65.4 pedofilia
f65.5 sadomasochizm
f65.6 złożone zaburzenia preferencji seksualnej
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
f65.9 zaburzenia preferencji seksualnych, nie określone
f65.0 fetyszyzm
konieczność posiadania pewnych przedmiotów jako bodźców do uzyskania pobudzenia oraz
satysfakcji seksualnej.
wskazówki diagnostyczne
fetyszyzm rozpoznaje się tylko wtedy, gdy fetysz jest najważniejszym źródłem stymulacji
seksualnej lub jest niezbędny do uzyskania zadowalającej reakcji seksualnej.
f65.1 transwestytyzm fetyszystyczny
noszenie ubiorów płci przeciwnej głównie dla uzyskania podniecenia seksualnego.
wskazówki diagnostyczne
zaburzenie to odróżnia się od prostego fetyszyzmu tym, iż nie chodzi tu jedynie o noszenie ubrań jako fetyszu, ale również o przybieranie wyglądu osoby płci przeciwnej.
f65.2 ekshibicjonizm
nawracająca i utrwalona tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom lub ludziom przebywającym w miejscach publicznych, bez prób zachęcenia do bliższego kontaktu.
f65.3 oglądactwo (voyeurism)
utrwalona tendencja do podglądania ludzi w czasie ich seksualnych zbliżeń lub zachowań intymnych. prowadzi zwykle do podniecenia seksualnego, któremu towarzyszy masturbacja, co dzieje się bez wiedzy podglądanych osób.
f65.4 pedofilia
preferencja seksualna osoby dorosłej w stosunku do dzieci w wieku przedpokwitaniowym lub we wczesnym okresie pokwitania.
f65.5 sadomasochizm
preferowanie aktywności seksualnej, w której dochodzi do zniewolenia, zadawania bólu lub upokorzenia. jeżeli dana osoba chce być ofiarą takiej stymulacji seksualnej – jest to masochizm, jeśli woli być wykonawcą – mamy do czynienia z sadyzmem.
wskazówki diagnostyczne
kategorii tej należy używać tylko wtedy, gdy aktywność, sadomasochistyczna staje się najważniejszym źródłem stymulacji lub jest niezbędna do uzyskania zaspokojenia seksualnego.
f65.6 złożone zaburzenia preferencji seksualnej
gdy u jednej osoby występuje więcej niż jedno zaburzenie preferencji seksualnej i nie można rozstrzygnąć, które z nich dominuje.
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
_ zoofilia (sodomia)
_ allopotemnofilia
_ eksaudyryzm
_ gerontofilia
_ nekrofilia
_ asfiksjofilia
_ froteuryzm (ocieractwo)
_ ozolagnia
_ koprofilia
_ telefoniczna skatofilia
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
ozolagnia
reagowanie podnieceniem seksualnym na zapach partnera
źródło podniecenia:
narządy płciowe partnera
pot partnera
zapachy sztuczne stosowane przez partnera
etiologia:
pierwsze doświadczenia erotyczne
ewolucja erotyzmu w kierunku bodźców zmysłowych
choroby neurologiczne i psychiczne
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
zoofilia
osiąganie satysfakcji seksualnej przez kontakt ze zwierzętami
etiologia:
charakter zastępczy – trudności w znalezieniu partnera
mechanizm obronny (niechęć do płci przeciwnej)
zespół niezróżnicowanego obiektu seksualnego
ciekawość
poziomy:
podświadome tendencje zoofilne
jawne tendencje zoofilne
masturbacja zoofilna (częściej kobiety)
zastępcze zachowanie seksualne (substytut partnera)
zachowania współtowarzyszące innym dewiacjom
zoofilia pełna, trwała
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
timofilia
osiąganie satysfakcji seksualnej przez poczucie przynależności do olimpu społecznego, sprawowanie władzy czy dysponowanie majątkiem. władza jest najsilniejszym afrodyzjakiem
henry kissinger
cesarz kaligula
jimmy hendrix
paraorgazmy
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
apotemnofilia
allopotemnofilia –odczuwanie pociągu seksualnego do osób z amputacjami
autoapotemnofilia – odczuwanie potrzeby amputacji u siebie
przyczyny: doświadczenia z dzieciństwa/inicjacja seksualna, fetyszyzm, zaburzenia psychiczne
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
eksaudyryzm
odmiana oglądactwa, osiąganie satysfakcji seksualnej przez podsłuchiwanie zachowań seksualnych innych ludzi
osoby podatne:
dzieci
studenci
mężczyźni
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
gerontofilia
osiąganie satysfakcji przez młodą osobę jedynie w wyniku współżycia z partnerem w starczym wieku; wiek odgrywa rolę fetyszu znacznie częściej u mężczyzn.
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
seks grupowy
współżycie seksualne z więcej niż jednym partnerem seksualnym
formy:
kult płodności (eskimosi, indianie hopi)
triolizm
wymiana partnerów (swappers & swingers)
zbiorowe orgie seksualne (misteria dionizyjskie)
zgwałcenia z udziałem > jednego sprawcy
„różowe baleciki”
satanistyczne orgie seksualne
wyspecjalizowane formy (kluby satanistyczne, nudystyczne, gejowskie)
następstwa:
brak – epizodyczne doświadczenia
wzrost potrzeb orgiastycznych i dewiacyjnych
doping potrzeb erotycznych
nowe związki partnerskie
zazdrość i konflikty (kto jest ojcem)
komuny seksualne
seksu grupowy jest zaprzeczeniem osobowej relacji między partnerami, prowadzi do rzeczowienia człowieka.
zbigniew lew-starowicz
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
asfiksjofilia
podniecenie seksoerotyczne i osiągnięcie orgazmu zależy od duszenia i wieszana w usa 250 zgonów rocznie z tej przyczyny
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
zachowania seksualne zagrażające zdrowiu i życiu
zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
sadomasochizm
napaść seksualna przy użyciu przemocy
zespół złego traktowania
zachowania seksualne z wysokim ryzykiem
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
zachowania seksualne zagrażające zdrowiu i życiu
zaburzenia preferencji seksualnych
apotemnofilia
autossassinofilia – pozorowanie własnego zabójstwa
hybrystofilia – pociąg do gwałcicieli, zabójców
belonefilia – przenikanie bariery ciała
pyrofilia – gorące bodźce
symforofilia – prowokowanie wypadków
fobie seksualne
nasilony stan lękowy na określony bodziec/wydarzenie
najczęściej:
inicjacja seksualna
defloracja
zawarcie małżeństwa (gamofobia)
f65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej
histeria seksualna
nieadekwatna reakcja organizmu na sytuację konfliktową.
dotyczy częściej kobiet.
typy:
osobowość histeryczna
nerwica histeryczna
reakcja histeryczne
osobowość histeryczna:
niedojrzałość emocjonalna
brak „odpępnienia psychicznego”
przeczulica na postawy wobec sprawności, roli partnera, męskości/kobiecości
idealizacja ja – idealnego
brak obiektywizmu wobec ja – realnego
podwyższenie poczucia własnej wartości
ciągłe konflikty i agresja, postawa roszczeniowa wobec partnerki
mężczyźni - < teatralność i ekspresja, > manipulacja
nerwica histeryczna:
mechanizm konwersji – redukcja lęku, samoobrona
rozpoznanie – wystąpienie przed 30rż, brak przyczyn organicznych
reakcja histeryczna:
nagłe, burzliwe wystąpienie zaburzenia seksualnego z towarzyszącą paniką, nadmiernie ambicjonalnym jego potraktowaniem – „być albo nie być”
kombinacje małżeństw:
histeryczna żona i histerofiliczny mąż
histeryczny mąż i histerifiliczna żona
„normalna” osobowość żony i histeroformujący mąż
„normalna” osobowość męża i histeroformująca żona
wybór osoby partnera nie jest przypadkiem, a więź uczuciowa i seksualna powstaje na
zaprogramowanym podłożu, jakim jest określona osobowość partnera.
zespół hoovera
obsesyjna wrogość do ludzi z powodu ich seksualizmu u osoby przyjmującej na siebie rolę
wzorca doskonałości i dbającej o moralną czystość kraju, a przy tym starannie ukrywającej własną seksualność.
natręctwa seksualne
myśli natrętne:
fizjologiczne – w stanie głodu seksualnego i u dojrzewających chłopców dwa systemy komunikacji – pozorny i seksualny (podtekst)
patologiczne – charakter kontrastowy
- postawy ascetyczne
- stan zazdrości
- choroby OUN
- choroby psychiczne, nerwice
czynności natrętne:
rytuały towarzyszące zachowaniom seksualnym
- irracjonalna ocena
- próba racjonalizacji
przyczyny:
- choroby
- uwarunkowania powstałe w początkowym okresie masturbacji
zespół „demona nocy”
zespół okołosennych iluzji seksualnych
u wizjonerek, mistyczek, zakonnic
wynik erotyzacji psychiki przez podświadomość w wyniku ascezy
czynniki predysponujące: asceza, osobowość histeryczna, bujna zmysłowość
występuje również u mężczyzn (subcubus syndrom)
zespół kehrera
rozwija się w przypadku niezaspokojenia potrzeb seksualnych czy braku orgazmu.
pierwszy etap – pobudzenie psychoruchowe, napięcie, rozdrażnienie
drugi etap – objawy somatyczne „romans nie rozwiązuje sprawy”
zaburzenia uwarunkowane kulturowo
reakcje na konflikty kulturowe
projekcja nieświadomych fantazji
konflikty lokalne
wieloczynnikowe uwarunkowania
zaburzenia uwarunkowane kulturowo
as rog
amok
indian dhat syndrome
koro
z63.0 problemy w stosunkach ze współmałżonkiem lub partnerem
związek formalny
więź partnerów ogranicza się do formalnej instytucji małżeństwa, więź seksualna i uczuciowa
ulegają rozpadowi
przyczyny:
„ze względu na dobro dzieci”
określone motywy matrymonialne
zasady i normy religijne
problemy związku formalnego:
frustracja uczuciowa jednego z partnerów
frustracja seksualna
wątpliwości co do idei działania „na rzecz dobra dzieci”
związek dysharmoniczny
partnerzy odczuwają zaburzenie jednej z relacji interpersonalnych przy pozytywnie ocenianych innychrelacjach
zaburzenia:
relacje seksualne – najczęściej
relacje porozumienia intelektualnego
zaburzenia relacji często są wyrazem ukrytego konfliktu
związek alergiczny
dominuje w nim zaburzenie więzi uczuciowej, jej przerost nad komunikacją racjonalną
wybuch emocji – powtarzanie nieakceptowanych zachowań
ambiwalencja i ambitendencja partnerów
przyczyny:
- istnienie sfer tabu
- walka między partnerami
- tendencje dominacyjne
- zakodowane reakcje z dzieciństwa
- wyczulenie w dziedzinie osobiście bardzo istotnej
związek rywalizacyjny
ujawnienie przez partnerów walki o dominację 40% wszystkich związków z zaburzeniem
więzi partnerskiej
formy:
postawa górowania
rozbieżność między postawami w różnych środowiskach
rywalizacja ukryta
nastroje pozytywne na niepowodzenia partnera
rywalizacja seksualna ukryta
rywalizacja seksualna jawna
rywalizacja w rodzicielstwie
agresja werbalna, fizyczna
walka o prestiż
związek niedojrzały
partnerzy pozostają wobec siebie w relacji „dziecko-dziecko”
cechy:
dominacja własnych potrzeb seksualnych
narzucanie partnerowi oczekiwań seksualnych
autoerotyzm
brak przygotowania do ról małżeńsko rodzinnych
problemy:
niezdolność do tworzenia partnerstwa
oczekiwanie postawy rodzicielsko-opiekuńczej
przewaga tendencji „biorę”
narzucanie własnej wizji związku
traktowanie partnera jako członka własnej rodziny
inne zaburzenia
związek socjopatyczny
związek „opuszczonego gniazda”
związek o ostrym kryzysie (30% wszystkich zaburzeń)
zespół nieprzystosowania seksualnego
mała satysfakcja ze współżycia lub jej brak, przy zachowanej sprawności seksualnej partnerów
podział:
wrażenie luzu w pochwie
różnice pobudliwości seksualnej
różnice biorytmów seksualnych
libido owulacyjne kobiet
różnice upodobań seksualnych
wrażenie luzu w pochwie – przyczyny:
- nawyki masturbacyjne partnera
- zmiany poporodowe u kobiety
- antykoncepcja
- fizjologiczna niewspółmierność budowy partnerów
- nieujawnione zaburzenia erekcji
- specyficzna reaktywność seksualna kobiety
zespół prowokowanej zdrady
nakłanianie partnera do zdrady, co wywołuje podniecenie seksualne przeżywane w trakcie
wyobrażenia na ten temat lub wymuszanie u partnera opisu przebiegu zdrady
zazdrość patologiczna
zazdrość o nietypowych formach, treści i poziomie nasilenia
typy zazdrości:
anankastyczna
paranoiczna
zespół clerambaulta (3 fazy)
zespół otella (obłed alkoholowy)
zazdrość patologiczna
przyczyny:
urazowe doświadczenia – np. uwiedzenie przez członka rodziny
niepewność w roli seksualnej
mechanizm projekcji zazdrości
dewiacje np. kandaleuzizm
alkohol
choroby OUN i psychiczne
zespół maltretowanej żony
ok. 2 mln kobiet w USA rocznie żony – młode, bez wykształcenia, uzależnione finansowo
od męża
mąż – niski status społeczny, bez potrzeb uczuciowych
u 60% małżeństw – stosowana była przemoc
u 10% - już na początku trwania związku
czynniki predysponujące kobiety do bycia maltretowaną:
- wewnątrzpsychiczne (osobowość niedojrzała, lękliwość)
- interpersonalne (naiwność, bierność, łatwowierność)
- społeczno-kulturowe
rodzaj przemocy:
- fizyczna
- słowna
- seksualna
- finansowa
stopnie rozwoju maltretowania:
- faza wstępna (tygodnie, miesiące)
- faza wybuchu (24 h)
- faza skruszenia
- faza „wiktymizacji”
profil kobiet maltretowanych:
kobieta - ofiara przemocy
kobieta z masochistycznymi cechami osobowości
kobieta – maltretowana „z wyboru”
zazwyczaj maltretowanie zaczyna się od okresu zajścia w ciążę
w społeczeństwie – konwencja komiczna
najczęściej agresja słowna, rzadziej fizyczna
nieufność ze strony organów ścigania
kompleksu seksualne
nieuświadomione, silne przeżycie emocjonalne, najczęściej z okresu wczesnego dzieciństwa, stale wpływające na zachowanie.
kompleksy seksualne
najczęstsze kompleksy:
- amazonki
- dafne
- damoklesa
- diany
- madonny
- meduzy
- nany
- pigmaliona
- kastracyjny
- małego członka
- onanistyczny
Istota i objawy kliniczne parafilii, zakres treściowy pojęć.
Parafilię (perwersję) rozpoznaje się na poziomie medycznym, a dewiację (odchylenie) na poziomie społecznym.
Zachowanie parafilijne, to takie, którego elementy strukturalne powodują spełnienie funkcji psychologicznej, natomiast wykluczają możliwość spełnienia funkcji biologicznej i/lub społecznej.
Uwaga – nie każde zachowanie parafilijne, jest równoznaczne z parafilią.
(Wg. DSM – IV z 1994)
Parafilia to: stan erotoseksualny, powtarzającej się reaktywności lub obsesyjnej zależności, od niezwykłego, nieakceptowanego bodźca zmysłowego, lub istniejącego w fantazji niezbędnego do uzyskania lub podtrzymania podniecenia seksualnego i/lub orgazmu.
Istota: 1) powtarzająca się reaktywność, 2) obsesyjna zależność od niezwykłego bodźca zmysłowego, 3) nieakceptowany bodziec zmysłowy, 4) zawężona reaktywność seksualna, 5) bodziec realny, 6) 6) bodziec istniejący w fantazji,7) dezintegracja popędu seksualnego i osobowości.
Objawy kliniczne: 1) Hyperorgazmia parafilityków 8 – 10 razy na dobę, 2) odtwarzanie fantazji parafilitycznych podczas aktywności seksualnej, w tym masturbacji, 3) zablokowanie możliwości zakochania się lub stworzenia związku partnerskiego (nie wyklucza to jednak kontaktów genitalnych lub małżeństwa), 4) akty dewiacyjne są popełniane w stanie dysocjacji, podobnym do transu, podczas którego jednostka nie jest w stanie odstąpić od swojego rytuału. Parafilę należy uważać raczej za automatyzmem, niż umotywowane zachowanie zależne od kontroli woli.
(Wg. ICD – 10)
Zaburzenia preferencji seksualnych – parafilie:
- Fetyszyzm, - Transwestytyzm fetyszystyczny, - Ekshibicjonizm, - Oglądactwo (voyeurism), Pedofilia, Sadomasochizm,
ICD – 10 F65 Zaburzenia preferencji seksualnych
G1. Osoba doświadcza powtarzającego się nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań, G2. Osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie, G3. Preferencja występuje od co najmniej 6 miesięcy
Za Zbigniew Lew-Starowicz, Violetta Skrzypulec „Podstawy Seksuologii”
Parafilie […] można scharakteryzować w następujący sposób:
Naglący i uporczywy, przymusowy i silny popęd do zachowań dewiacyjnych,
Zróżnicowane natężenie,
Występowanie, prawie wyłącznie u mężczyzn,
Odtwarzanie dewiacyjnych obrazów w fantazjach seksualnych podczas masturbacji,
Koncentrowanie zachowań i preferencji seksualnych na wąskiej grupie obiektów […],
Hiperorgazmia – nasilona częstotliwość występowania orgazmów,
Rozbudowanie wyobrażeń dewiacyjnych podczas aktów seksualnych, jeśli rytuał nie może być spełniony […].
Niemożność tworzenia związku erotyczno-seksualnego z partnerem (związki tylko z rozsądku), partner jest jedynie „nosicielem” obiektu wzbudzającego podniecenie seksualne,
Akty dewiacyjne dokonywane w stanie rozkojarzenia
Perwersja, zboczenie płciowe, parafilia, dewiacja, zakres treściowy pojęć.
Dewiacja seksualna, odchylenie seksualne – rozpoznanie na poziomie społecznym, pojęcie nadrzędne, określające odchylenia od szeroko pojętych norm w zakresie zachowań seksualnych, niezależnie od objawów, rodzaju, natężenia i czynników przyczynowych. Stanowi stan erotoseksualnego i psychicznego uzależnienia od szczególnego, nieakceptowanego społecznie bodźca, niezbędnego do uzyskania podniecenia seksualnego, sprawności seksualnej lub/i satysfakcji. Odbiegają jedynie od norm ogólnoludzkich (społeczno-kulturowych, środowiskowych, prawnych) a nie medycznych.
Parafilia, zboczenie płciowe, perwersja – progresywne formy odchyleń seksualnych, mające znamiona patologiczne w ujęciu medycznym.
Parafilia – wystąpienie podniecenia seksualnego i pełnej satysfakcji seksualnej uzależnione jest od pojawienia się specyficznych obiektów (w tym osób), rytuałów czy sytuacji, nie będących częścią normatywnej stymulacji; długotrwałe, nawracające, silne, seksualnie podniecające fantazje, seksualne pobudki lub zachowania, które obejmują niezwykłe obiekty, działania lub sytuacje (obiekty nieosobowe, cierpienie lub poniżenie, dzieci lub inne nie wyrażające zgody osoby) i powodują klinicznie znaczącą przykrość lub pogorszenie w społecznej, zarobkowej lub innych ważnych dziedzinach funkcjonowania. Charakteryzująca się zawężoną reaktywnością seksualną, podniecenie może dotyczyć realnego obiektu lub występującego w fantazji, w efekcie następuje dezintegracja popędu seksualnego oraz osobowości.
Etiologia parafilii.
Prawidłowe zachowania seksualne powinny zawierać potencjalną możliwość spełniania tych trzech funkcji
Parafilie – spełnienie funkcji seksualnej stoi w opozycji do spelniania funkcji biologicznej lub społecznej
DEWIACJE – wyznacza społeczeństwo, np. do niedawna kontakty oralno-genitalne; im bardziej konserwatywne społeczeństwo tym więcej dewiantów; rozpoznanie na poziomie społecznym, a nie seksuologii klinicznej
PARAFILIA – rozpoznawana na poziomie medycznym choroba.
ETIOPATOGENEZA DEWIACJI PŁCIOWYCH
TEORIA FILOGENETYCZNO – EMBRIOLOGICZNA
niepełne różnicowanie płciowe
zaburzone różnicowanie płciowe
TEORIA KONSTYTUCJONALNO – BIOLOGICZNA
dziedziczenie
starszy wiek rodziców
TEORIA ORGANICZNO – MÓZGOWA
zmiany strukturalne mózgu
zmiany biochemiczne mózgu
uszkodzenia płatów skroniowych
zmiany organiczne mózgu
OSŁABIENIE HAMULCÓW UJAWNIENIE ZAMASKOWANYCH WZORÓW ZACHOWAŃ DEWIACYJNYCH
TEORIA ANTROPOLOGICZNA
perwersyjny charakter„ osobowości
zaprzeczenie miłości
zachowania obniżające sens życia
zachowania niszczące wartości „ogólnoludzkie”
RELACJA MIĘDZY PSYCHOFIZYCZNĄ STRUKTURĄ OSOBOWOŚCI A DEWIACJĄ
TEORIA ATAWISTYCZNA
pojawienie się instynktownych zachowań z wczesnych etapów filogenezy człowieka (przełamywanie oporu, duszenie, ekshibowanie itd.)
TEORIA ENDOKRYNNA
zaburzenia endokrynne w okresie prenatalnym lub postnatalnym
TEORIA UCZENIA SIĘ
popęd seksualny jest energią, siłą powodującą pojawienie się potrzeby seksualnej
sposób zaspokojenia potrzeby seksualnej zależy od tego jak nauczymy się zaspokajać tę potrzebę
TEORIA ROZWOJOWA
dojrzewanie płciowe
popęd seksualny
potrzeba seksualna
AKCEPTACJA, AFIRMACJA
integracja seksualności i osobowości
panowanie nad swoja seksualnością
A
pęd seksualny
potrzeba seksualna
WALKA, OBRONA, WYPARCIE
brak integracji seksualności i osobowości
obsesja, dewiacja, perwersja
brak panowania nad swoją seksualnością
ETIOLOGIA
Freud (1905)
Instynkt seksualny i obiekt są oddzielone od siebie
Instynkt seksualny jest niezależny od obiektu
Symptomy neurotyczne reprezentują tłumione potrzeby perwersyjne
W perwersjach fantazje i potrzeby staja się świadome i egosyntoniczne, a aktywność perwersyjna daje przyjemność.
Symptomy neurotyczne to odseksualizowane perwersje.
NERWICA NEGATYWEM PERWERSJI
Perwersje ustrukturalizowane są w sposób wielowarstwowy.
Każdej "aktywnej" perwersji towarzyszy jej "pasywny" odpowiednik np. sadyzm ma masochistyczne podłoże, voyeuryzm ma ekshibicjonistyczne podłoże
Fenichel (1945) Sachs (1986)
W klasycznym ujęciu:
1.Perwersja to fiksacja lub regresja do infantylnych form seksualności
2 Lęk kastracyjny uniemożliwia osiągnięcie orgazmu na drodze stosunku płciowego
W klasycznym ujęciu:
STOLLER (1975, 1985)
Istotą perwersji jest konwersja "traumy z dzieciństwa do triumfu w dorosłości".
MITHELL (1988)
Perwersyjne zachowanie to triumf nad poczuciem kontroli sprawowanej przez dominującą matkę.
Mc DOUGALL (1986)
Każde dziecko jest uwikłane w nieświadomą psychologiczną rozgrywkę pomiędzy rodzicami wynikającą z ich nieuświadomionych pragnień i konfliktów na tle erotycznym.
Perwersja (noeseksualność) jest obligatoryjnie zaprogramowana przez scenariusze wypracowane przez rodziców i zinternalizowane przez dziecko.
KOHUT (1971, 1977)
Zachowania perwersyjne to rozpaczliwe próby odtworzenia integralności i spójności "ja".
Aktywność perwersyjna pomaga zachować poczucie życia i integracji w sytuacji zagrożenie porzuceniem lub odseparowaniem.
Goldberg (1995)
Perwersja jest usiłowaniem naprawy defektu strukturalnego self połączonego z niezdolnością do osiągnięcia i doświadczania bolesnych stanów emocjonalnych
Kernberg (1975)
U pacjentów z zaburzeniami osobowości typu borderline stwierdzone są wielopostaciowe perwersje seksualne.
Wg Seksuologii sądowej Starowicza
Definicje
Według klasyfikacji ICD-10:
Osoba odczuwa powtarzający się, nasilony popęd i ma wyobrażenia seksualne dotyczące niezwykłych przedmiotów lub działań. Realizuje ten popęd, zgodnie z jego odczuciem i z tego powodu wyraźnie cierpi. Preferencja występuje co najmniej od 6 miesięcy.
Wg Kapłan i Sadock (1990):
Zaburzenia seksualne charakteryzujące się niezwykłymi, dewiacyjnymi lub dziwacznymi impulsami, fantazjami i zachowaniami.
Według Bullough (1994):
Erotoseksualny i psychologiczny stan charakteryzujący się powtarzalną reakcją i obsesyjnym uzależnieniem na niezwykły lub społecznie nie akcentowany bodziec.
Godlewski (1993) używa terminu — dewiacja seksualna i definiuje ją następująco: „trudne do precyzyjnego zdefiniowania i różnie opisywane zaburzenia potrzeby seksualnej (popędu płciowego).
Cechą charakterystyczną dewiacji jest według niektórych autorów dziwaczność potrzeby seksualnej, stale bądź okresowo i długotrwale występujące uzależnienie od czynników niezwykłych albo nie do przyjęcia. Dewiacja może występować na przemian ze stanem normalnym, zachowanie dewiacyjne może być bardziej pożądane, niż zachowanie normalne, ale może też być jedynym podniecającym i zaspokajającym."
Mogą być również zachowania parafilne o charakterze zastępczym, które nie są spowodowane parafiliami, lecz inną przyczyną, np. długotrwała izolacja od ludzi może skutkować kontaktami zoofilnymi.
PRZYCZYNY
Zgromadzono wiele wyników badań osób z rozpoznaniem parafilii, które poddano wszechstronnym badaniom diagnostycznym. Z danych tych wynika, że przyczynami parafilii mogą być bardzo zróżnicowane czynniki:
Biologiczne:
zaburzenia genetyczne (np. zespół Klinefeltera),
zaburzenia neurologiczne (np. padaczka skroniowa, encefalopatia,
stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, wodogłowie, nowotwory mózgu),
uzależnienia (od alkoholu i narkotyków), choroby psychiczne (np. afektywne),
predyspozycje genetyczne, czynniki hormonalne.
Psychiczne:
uwarunkowania powstałe w wyniku fantazji erotycznych, wpływu pornografii,
zaburzenia identyfikacji seksualnej,
urazy, szoki i wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie,
kompleks niższości połączony z potrzebą dominacji,
zaburzenia osobowości typu osobowość wielokrotna, borderline („Po granicze"),
eskalacja uzależnienia od seksu,
wymuszanie miłości, poczucie winy, gra w zwycięstwo przez klęskę (np. w masochizmie),
potrzeba bycia zauważonym, połączona z lękiem kastracyjnym i z lękiem przed kobietami (np. u niektórych ekshibicjonistów),
mechanizmy obronne,
kontakt z subkulturą (np. z sadomasochistami).
Brockman i Blugass (1996) opracowali integracyjny model seksualnej dewiacyjności. Wyodrębniają w nim czynniki wewnętrzne /i zewnętrzne.
Do czynników wewnętrznych należą: doświadczenia wieku dziecięcego, fantazje, zaburzenia psychiczne, osobowości, chromosomalne, padaczkę, guzy i urazy mózgu, opóźniony rozwój umysłowy, zaburzenia hormonalne"
Do czynników zewnętrznych należą doświadczenie przemocy i wykorzystania seksualnego, problemy interpersonalne i interpsychiczne, epizody psychotyczne, wpływ alkoholu, nieudane związki uczuciowe.
Definicje perwersji w ujęciu psychodynamicznym.
PARAFILNE ZACHOWANIE (PERWERSYJNE, ZBOCZONE)
To takie zachowanie, którego elementy strukturalne powodują spełnienie funkcji psychologicznej, natomiast wykluczają możliwość spełnienia funkcji biologicznej i/lub społecznej.
Nie każde zachowanie parafialne(perwersyjne, zboczone) jest równoznaczne z parafilią. Pojedyncze zachowania perwersyjne mogą też występować u osób, które zasadniczo nie są perwersyjne, natomiast u osób o perwersyjnej strukturze zachowania takie występują zawsze, choć mogą być głęboko ukryte. Struktura ta wyróżnia się sposobem w jaki jednostka organizuje ogół skłonności seksualnych, by opanować budzącą niepokój seksualność.
A: DEFINICJE
Perwersja seksualna – pojęcie to powstało od koniec XIX wieku. Oznacza ściśle określone zachowanie seksualne, dzięki któremu praktykująca osoba osiąga zwiększoną przyjemność seksualną inaczej, niż jest to ogólnie przyjęte .Perwersja oznacza stałą i charakterystyczną strukturę psychiczną
„A zatem perwersje są albo a) formami anatomicznego przekroczenia obszarów ciała przeznaczonych do zjednoczenia płciowego, albo b) formami zatrzymania się na tych pośrednich postaciach związku z obiektem seksualnym, które w normalnej sytuacji szybko powinny zostać przekroczone na drodze do szybkiego osiągnięcia ostatecznego celu seksualnego”
Trzy rozprawy z teorii seksualnej. S.Freud
FREUD (1905)
Aktywność seksualna jest perwersyjna jeśli:
Jest skupiona na pozagenitalnych rejonach ciała
Raczej zastępuje niż współwystępuje z aktywnością genitalno-genitalną
3.Zmierza do sytuacji, gdy zastępuje wszystkie inne i staje się wyłączną formą aktywności seksualnej jednostki
STOLLER (1975)
Perwersja - "Erotyczna forma nienawiści"
Okrucieństwo i dążenie by poniżyć i upodlić tak partnera seksualnego jak i siebie.
STOLLER (1985)
Intymność - kryterium różnicujące prawidłowe zachowania seksualne od parafilnych.
Akt seksualny jest używany do uniknięcia długoterminowego, emocjonalnie intymnego związku z druga osobą.
Określenie "perwersja" jest pejoratywne. Ma zapach grzechu, oskarżenia, mściwości i sprawiedliwości. Jest bezwzględne i stanowcze. W nim grzmi Bóg i jego wysłannicy na ziemi.
Poczucie grzeszności jest warunkiem wstępnym aktywności perwersyjnej, jest ono w tych przypadkach przyczyną podniecenia seksualnego.
FANTAZJE DEWIACYJNE (PARAFILICZNE) POJAWIAJĄ SIĘ (POWSTAJĄ) W OKRESIE DOJRZEWANIA !!!
ZACHOWANIA DEWIACYJNEMOGĄ POJAWIĆ SIĘ DOPIERO PO OKRESIE DOJRZEWANIA !!!
FORMY:
"Łagodna" - zaburzenia preferencji bez aktywności seksualnej perwersyjnej
"Średnia" - zaburzone preferencje okazjonalnie realizowane aktywnością perwersyjną
„Ciężka" - zaburzone preferencje regularnie realizowane aktywnością perwersyjną
Dewiacja seksualna, parafilia to:
Stan erotoseksualny powtarzającej się reaktywności lub obsesyjnej zależności od niezwykłego, nieakceptowanego bodźca zmysłowego lub istniejącego w fantazji, niezbędnego do podtrzymania podniecenia seksualnego i/lub orgazmu.
Freud (1905)
Instynkt seksualny i obiekt są oddzielone od siebie
Instynkt seksualny jest niezależny od obiektu
Symptomy neurotyczne reprezentują tłumione potrzeby perwersyjne
W perwersjach fantazje i potrzeby staja się świadome i egosyntoniczne, a aktywność perwersyjna daje przyjemność.
Symptomy neurotyczne to odseksualizowane perwersje.
Terapia psychodynamiczna
integracja perwersji z centralną częścią osobowości może trwać przez resztę życia pacjenta
rozszczepienie osobowości pacjenta może przejawiać się równoczesnym pozytywnym i negatywnym przeniesieniem
pacjenci podkreślają, że perwersja nie stanowi dla nich problemu
ochrona pacjenta przed poczuciem winy
wrażliwi pacjenci uzyskują w terapii motywację, aby nie narażać się na karę za perwersyjne zachowania
sprytni (manipulujący) pacjenci wykorzystując przeciwprzeniesienie obwiniają terapeutę o to, że zajmuje się ich perwersyjnymi objawami
Etiologia perwersji w ujęciu psychodynamicznym.
Popędy aktywizują i ukierunkowują ludzkie zachowanie, powodują, że jest ono działaniem celowym. Najważniejszą przyczyną udaremniania ludzkich dążeń jest – konflikt.
Konflikt wewnętrzny- działają sprzeczne, rozbieżne siły dynamiczne, dążenie do osiągnięcia niezgodnych celów
Konflikt zewnętrzny – sprzeczność między dążeniami jednostki a celami innych ludzi
W przypadku konfliktów, których człowiek nie umie rozwiązać i frustracji, która wywołuje lęk, napięcia emocjonalne czy poczucie winy, stosuje on mechanizmy obronne. Mechanizm obronny stanowi pewną nawykową metodę działania która ma na celu: redukcję lęku oraz łagodzenie objawów
Wparcie
Projekcja
Racjonalizacja – redukuje lęk pierwotny, jednocześnie rodzi lęk wtórny, który wymaga wypracowania nowych form obrony.
Substytucja – zastępowanie celów, których nie można osiągnąć, przez cele które są łatwiejsze
Kompensacja – kierowanie swojej aktywności na cele podobne do tych, których nie udało się poprzednio osiągnąć.
NERWICA NEGATYWEM PERWERSJI
Perwersje ustrukturalizowane są w sposób wielowarstwowy.
Każdej "aktywnej" perwersji towarzyszy jej "pasywny" odpowiednik np. sadyzm ma masochistyczne podłoże, voyeuryzm ma ekshibicjonistyczne podłoże
Fenichel (1945) Sachs (1986)
W klasycznym ujęciu:
1.Perwersja to fiksacja lub regresja do infantylnych form seksualności
2 Lęk kastracyjny uniemożliwia osiągnięcie orgazmu na drodze stosunku płciowego
STOLLER (1975, 1985)
Istotą perwersji jest konwersja "traumy z dzieciństwa do triumfu w dorosłości".
MITHELL (1988)
Perwersyjne zachowanie to triumf nad poczuciem kontroli sprawowanej przez dominującą matkę.
Mc DOUGALL (1986)
Każde dziecko jest uwikłane w nieświadomą psychologiczną rozgrywkę pomiędzy rodzicami wynikającą z ich nieuświadomionych pragnień i konfliktów na tle erotycznym.
EKSHIBICJONIZM I VOYERYZM ( OGLĄDACTWO)
Freud (1905), Fenichel (1945)
Eksponując genitalia obcej kobiecie, ekshibicjonista upewnia sam siebie, że nie jest kastratem.
Reakcja szoku u kobiety na zachowanie ekshibicjonisty daje mu poczucie siły i panowania nad nią.
Ekshibicjonista czuje się wykorzystywany i poniżany przez kobietę.
Ekshibując i szokując obcą kobietę mści się za poniżenie .
Staller (1985)
Ekshibicjonista jest niepewny swojej męskiej tożsamości.
Ekshibując i grożąc kobiecie upewnia siebie, że jest mężczyzną.
Fenichel (1945)
Voyuerystyczne tendencje to fiksacja na "scenie pierwotnej" z dzieciństwa.
SADYZM I MASOCHIZM
Sadyzm - zemsta i poczucie władzy nad traumą z dzieciństwa.
Masochizm - "mniejsze zło" w miejsce kastracji.
Masochiści mogą być przekonani , że zasługują na karę za sadystyczne życzenia.
Masochiści bronią się przed lękiem separacyjnym poprzez poddanie się wykorzystywaniu .
Są przekonani, że sadomasochistyczny związek jest jedyną osiągalną formą związania z obiektem : związek oparty na wykorzystywaniu jest lepszy niż brak związku.
Freud (1905) i Fenichel (1945)
Pedofilia reprezentuje wybór narcystycznego obiektu.
Pedofil postrzega dziecko jako odbicie jego samego, gdy był dzieckiem.
Fenichel (1945)
Akt przebierania się jest identyfikacją z falliczną matką.
Perwersji towarzyszą objawy psychopatologiczne jak
np.: osobowość borderline, narcystyczna i antysocjalna.
Klasyfikacja parafilii
Preferować
- przedkładać, wybierać.
Preferencje seksualne
- przedkładanie / wybieranie obiektu i sposobu zaspokojenia potrzeby seksualnej.
PREFERENCJE SEKSUALNE
PRAWIDŁOWE ZABURZONE
OBIEKT
PRAWIDŁOWE
człowiek
płci odmiennej
dojrzały
ZABURZONE
RZECZ, ZWIERZĘ
– fetyszyzm, nekrofilia, zoofilia
PŁCI TEJ SAMEJ
- homoseksualizm, efebofilia
DZIECKO – pedofilia
STARZEC – gerontofilia
SPOSÓB
PRAWIDŁOWE
spółkowanie dopochwowe
ZABURZONE
sadyzm
masochizm
froterryzm
ekshibicjonizm
voyeryzm
autoerotyzm
Dewiacje a parafilie
DEWIACJA SEKSUALNA odchylenie seksualne poznanie na poziomie społecznym
PARAFILIA zboczenie płciowe perwersja rozpoznanie na poziomie medycznym
ZACHOWANIE SEKSUALNE (INTERPERSONALNE) SPEŁNIA 3 PODSTAWOWE FUNKCJE:
BIOLOGICZNĄ – MOŻLIWOŚC PROKREACJI
PSYCHOLOGICZNĄ – ZASPOKOJENIE POTRZEBY SEKSUALNEJ, ROZKOSZ
SPOŁECZNĄ – TWORZENIE WIĘZI
PRAWIDŁOWE ZACHOWANIE SEKSUALNE winno zawierać potencjalną możliwość spełnienia trzech jego podstawowych funkcji (biologicznej, psychologicznej, społecznej
PARAFILNE ZACHOWANIE (PERWERSYJNE, ZBOCZONE )
To takie zachowanie, którego elementy strukturalne powodują spełnienie funkcji psychologicznej, natomiast wykluczają możliwość spełnienia funkcji biologicznej i/lub społecznej
NIE KAŻDE ZACHOWANIE PARAFILNE (PERWERSYJNE,ZBOCZONE) JEST RÓWNOZNACZNE Z PARAFILIĄ
DEFINICJE
FREUD (1905)
Aktywność seksualna jest perwersyjna jeśli:
Jest skupiona na pozagenitalnych rejonach ciała
Raczej zastępuje niż współwystępuje z aktywnością genitalno-genitalną
Zmierza do sytuacji, gdy zastępuje wszystkie inne i staje się wyłączną formą aktywności seksualnej jednostki
STOLLER (1975)
Perwersja - "Erotyczna forma nienawiści"
Okrucieństwo i dążenie by poniżyć i upodlić tak partnera seksualnego jak i siebie.
STOLLER (1985)
Intymność - kryterium różnicujące prawidłowe zachowania seksualne od parafilnych.
Akt seksualny jest używany do uniknięcia długoterminowego, emocjonalnie intymnego związku z druga osobą.
DSM - IV (1994)
Obiekty aktywności seksualnej nie są ludźmi
Rzeczywiste poniżenie bądź ból są zadawane partnerowi lub sobie
Kiedy zaangażowane są w aktywność seksualną dzieci lub osoby dorosłe nie godzą się na to
FORMY:
"Łagodna" - zaburzenia preferencji bez aktywności seksualnej perwersyjnej
"Średnia" - zaburzone preferencje okazjonalnie realizowane aktywnością perwersyjną
"Ciężka" - zaburzone preferencje regularnie realizowane aktywnością perwersyjną
STOLLER (1985)
Określenie "perwersja" jest pejoratywne. Ma zapach grzechu, oskarżenia, mściwości i sprawiedliwości. Jest bezwzględne i stanowcze. W nim grzmi Bóg i jego wysłannicy na ziemi.
Poczucie grzeszności jest warunkiem wstępnym aktywności perwersyjnej, jest ono w tych przypadkach przyczyną podniecenia seksualnego.
DEWIACJA SEKSUALNA, PARAFILIA TO: stan erotoseksualny powtarzającej się reaktywności lub obsesyjnej zależności od niezwykłego, nieakceptowanego bodźca zmysłowego lub istniejącego w fantazji, niezbędnego do uzyskania lub podtrzymania podniecenia seksualnego i / lub orgazmu.
PARAFILIA – ISTOTA:
powtarzająca się reaktywność
obsesyjna zależność niezwykły bodziec zmysłowy
nieakceptowany bodziec zmysłowy
zawężona reaktywność seksualna
bodziec realny
bodziec istniejący w fantazji
dezintegracja popędu seksualnego i osobowości
Obowiązująca klasyfikacja w Polsce.
Klasyfikacja według ICD - 10
Zaburzenia preferencji seksualnych - parafilie:
Fetyszyzm
Transwestytyzm fetyszystyczny
Ekshibicjonizm
Oglądactwo (voyeurism)
Pedofilia
Sadomasochizm
F65 ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNYCH
G1. Osoba doświadcza powtarzające się, nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań.
G2. Osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie.
G3. Preferencja występuje od co najmniej 6 miesięcy.
F65.0 FETYSZYZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Fetysz (jakiś nieożywiony przedmiot) jest najważniejszym źródłem pobudzeniu seksualnego i jest istotny dla zadowalającej reakcji seksualnej.
F65.1 TRANSWESTYTYZM FETYSZYSTYCZNY
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Nakładanie ubrań przeciwnej płci w celu nabrania wyglądu i poczucia przynależności do przeciwnej płci.
Przebieranie się jest ściśle związane z pobudzeniem seksualnym. Po wystąpieniu orgazmu i spadku podniecenia, następuje silne pragnienie zdjęcia przebrania.
F65.2 EKSHIBICJONIZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Powtarzająca się albo utrwalona skłonność do okazywania narządów płciowych zaskoczonym, obcym osobom (zwykle płci przeciwnej), które prawie zawsze kojarzy się z podnieceniem seksualnym i masturbacją.
Nie występuje zamiar lub zachęta do odbycia stosunku seksualnego z osobą "świadka".
F65.3 OGLĄDACTWO (WOJERYZM)
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Powtarzająca się lub utrwalona skłonność do oglądania ludzi uczestniczących w zachowaniach seksualnych lub intymnych, jak rozbieranie się, związana z pobudzeniem seksualnym i masturbacją.
Brak zamiaru ujawnienia swej obecności.
Nie ma zamiaru kontaktu seksualnego z obserwowaną osobą.
F65.4 PEDOFILIA
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Utrwalona lub dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi w wieku przed pokwitaniem.
Osoba ma co najmniej 16 lat i jest o co najmniej 5 lat starsza od dziecka lub dzieci z kryterium B.
F65.5 SADOMASOCHIZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Preferowanie aktywności seksualnej obejmującej doświadczanie (masochizm) i/lub sprawianie (sadyzm), co najmniej jednego z następujących:
ból.
(h) upokorzenie,
krępowanie.
Aktywność sadomasochistyczna stanowi najważniejsze źródło pobudzenia i jest niezbędna do gratyfikacji seksualnej.
F65.6 ZŁOŻONE ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNEJ
Prawdopodobieństwo wystąpienia więcej niż jednej nieprawidłowej preferencji seksualnej u jednej osoby jest większe niż nożna by losowo oczekiwać.
Do celów badawczych należy wymienić różnego typu preferencje i ich względne znaczenie
dla danej osoby.
Najczęstszą kombinację stanowią: fetyszyzm, transwestytyzm i sadomasochizm.
F65.8 INNE ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNEJ
Może występować szereg innych wzorców preferencji i aktywności seksualnych, z których każdy jest względnie rzadki.
Obejmuje one takie czynności jak:
- wykonywanie obscenicznych telefonów,
- ocieranie się dla pobudzenia seksualnego o innych ludzi w zatłoczonych miejscach publicznych (frotteurism), - aktywność seksualna ze zwierzętami,
- wykorzystywanie zadzierzgiwania lub niedotlenienia dla intensyfikowania pobudzenia seksualnego
preferowanie partnerów z pewnymi szczególnymi nieprawidłowościami anatomicznymi (np. z amputowaną kończyną).
KLASYFIKACJE PARAFILII (wg seksuologii sądowej)
Nie ma ogólnie przyjętej klasyfikacji parafilii. bywają kryteria podziału parafilii, np. wiążące się z bodźcem, z reakcją seksualną, przyczyną nasileniem, rozpowszechnieniem. John Money (1990) traktując parafilii jako złożone relacje między zmysłowością, miłością i śmiercią, dzieli je na ofiarno-pokutny (np. mord z lubieżności), łupieżczo-drapieżny (np. raptofilia)merkantylno-korupcyjny (np. chrematistofilia — okradanie innych), fetyszystyczny, przynależności (np.gerontofilia), z zalotami (np.oglądactwo). Opisano już ponad 200 parafilii. Do najczęściej spotykanych należą ekshibicjonizm, fetyszyzm, ocieractwo, pedofilia, masochizm, sadyzm, transwestytyzm, skoptofilia (oglądactwo), zoofilia. Lista wszystkich możliwych parafilii stopniowo ulega wydłużeniu, wynika z opisywanych w piśmiennictwie przypadków kazuistycznych.
Różni autorzy tworzyli klasyfikacje parafilii kierując się odmiennymi kryteriami.
Money (1990) np., traktując parafilie jako złożone relacje między zmysłowością, miłością, romantyzmem i śmiercią, dzieli je na kilka typów:
ofiarno-pokutny, w którym znaczenie ma życie społeczne i religia; należą do niego np. autassassinofilia (śmierć masochistyczna, mord z lubieżności),
łupieżczo-drapieżczy, wiążący się z walką, np. raptofilia,
merkantylno-korupcyjny, np. chrematistofilia (okradanie innych),
fetyszystyczno-talizmanny, związany z magią, np. urofilia, fetysze,
znamiona, znaki, przynależność; wiąże się z pokrewieństwem, gerontofilia,
wabienie, zaloty; wiąże się z modą, stylem, np. oglądactwo.
Serrano (1995) proponuje podział parafilii na: uwarunkowane kulturowo, wiążące się z bodźcem lub reakcją seksualną, psychologiczne, biologiczne i inne.
Klasyfikacja parafilii wg ICD-10 i DSM-IV.
Róznica- w ICD-10 jest cierpienie w DSM-IV – nie ma cierpienia
ICD-10
F65 Parafilie (zboczenia seksualne)
F65.0 Fetyszyzm
F65.1 Transwestytyzm fetyszystyczny
F65.2 Ekshibicjonizm
F65.3 Oglądactwo (voyeurism)
F65.4 Pedofilia
F65.5 Sadomasochizm
F65 ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNYCH
G1. Osoba doświadcza powtarzające się, nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań.
G2. Osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie.
G3. Preferencja występuje od co najmniej 6 miesięcy.
F65.0 FETYSZYZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Fetysz (jakiś nieożywiony przedmiot) jest najważniejszym źródłem pobudzeniu seksualnego i jest istotny dla zadowalającej reakcji seksualnej.
F65.1 TRANSWESTYTYZM FETYSZYSTYCZNY
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Nakładanie ubrań przeciwnej płci w celu nabrania wyglądu i poczucia przynależności do przeciwnej płci.
Przebieranie się jest ściśle związane z pobudzeniem seksualnym. Po wystąpieniu orgazmu i spadku podniecenia, następuje silne pragnienie zdjęcia przebrania.
F65.2 EKSHIBICJONIZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Powtarzająca się albo utrwalona skłonność do okazywania narządów płciowych zaskoczonym, obcym osobom (zwykle płci przeciwnej), które prawie zawsze kojarzy się z podnieceniem seksualnym i masturbacją.
Nie występuje zamiar lub zachęta do odbycia stosunku seksualnego z osobą "świadka".
F65.3 OGLĄDACTWO (WOJERYZM)
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Powtarzająca się lub utrwalona skłonność do oglądania ludzi uczestniczących w zachowaniach seksualnych lub intymnych, jak rozbieranie się, związana z pobudzeniem seksualnym i masturbacją.
Brak zamiaru ujawnienia swej obecności.
Nie ma zamiaru kontaktu seksualnego z obserwowaną osobą.
F65.4 PEDOFILIA
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Utrwalona lub dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi w wieku przed pokwitaniem.
Osoba ma co najmniej 16 lat i jest o co najmniej 5 lat starsza od dziecka lub dzieci z kryterium B.
F65.5 SADOMASOCHIZM
Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65).
Preferowanie aktywności seksualnej obejmującej doświadczanie (masochizm) i/lub sprawianie (sadyzm), co najmniej jednego z następujących:
ból.
(h) upokorzenie,
krępowanie.
Aktywność sadomasochistyczna stanowi najważniejsze źródło pobudzenia i jest niezbędna do gratyfikacji seksualnej.
F65.6 ZŁOŻONE ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNEJ
Prawdopodobieństwo wystąpienia więcej niż jednej nieprawidłowej preferencji seksualnej u jednej osoby jest większe niż nożna by losowo oczekiwać.
Do celów badawczych należy wymienić różnego typu preferencje i ich względne znaczenie
dla danej osoby.
Najczęstszą kombinację stanowią: fetyszyzm, transwestytyzm i sadomasochizm.
F65.8 INNE ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNEJ
Może występować szereg innych wzorców preferencji i aktywności seksualnych, z których każdy jest względnie rzadki.
Obejmuje one takie czynności jak:
- wykonywanie obscenicznych telefonów,
- ocieranie się dla pobudzenia seksualnego o innych ludzi w zatłoczonych miejscach publicznych (frotteurism), - aktywność seksualna ze zwierzętami,
- wykorzystywanie zadzierzgiwania lub niedotlenienia dla intensyfikowania pobudzenia seksualnego
- preferowanie partnerów z pewnymi szczególnymi nieprawidłowościami anatomicznymi (np. z amputowaną kończyną).
Praktyki erotyczne są zbyt różnorodne a wiele z nich występuje zbyt rzadko lub idiosynkratycznie, by uzasadniać odrębny termin.
Połykanie moczu, rozmazywanie kału czy przekłuwanie napletka albo sutków mogą należeć do repertuaru zachowań sadomasochistycznych.
Różnego rodzaju rytuały masturbacyjne są pospolite, lecz bardziej skrajne praktyki, polegające np. na wkładaniu przedmiotów do odbytu lub cewki moczowej prącia, lub częściowym samozadzierzgiwaniu zaliczają się do nieprawidłowości, jeśli zajmują miejsce zwykłych kontaktów seksualnych.
Należy tu także kodować nekrofilię.
KLASYFIKACJA I KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ZAB. SEKSUALNYCH WG DSM-IV
EKSHIBICJONIZM
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z obnażaniem własnych narządów płciowych przed obcymi osobami, nie spodziewającymi się tego typu zachowań.
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w kontaktach interpersonalnych
FETYSZYZM
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z używaniem przedmiotów nieożywionych (np. bielizny kobiecej).
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania społecznego bądź zawodowego, albo funkcjonowania w innych ważnych dziedzinach
Obiekty fetyszyzmu nie są ograniczone do samej tylko garderoby kobiecej używanej do przebierania się w ubiór płci przeciwnej tak jak w transwestytyzmu fetyszystycznego) czy wyłącznie urządzeń służących stymulacji narządów płciowych przez dotyk (np. wibrator).
OCIERACTWO (froteryzm)
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z dotykaniem i ocieraniem się o osoby, które nie okazują na to przyzwolenia.
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w kontaktach interpersonalnych
PEDOFILIA
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z aktywnością seksualną w stosunku do dzieci przed okresem ich dojrzewania (na ogół do 13 r.ż_).
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w kontaktach interpersonalnych
Pedofilem jest osoba w wieku co najmniej l6 lat lub co najmniej 5 lat starsza od dziecka spełniającego kryterium A
Uwaga: Nie włączać jednostki w późnym wieku adolescencyjnym pozostającej w trwającej seksualnej relacji z 12 lub 13-latkiem.
Należy określić czy:
wykazujący skłonności seksualne w stosunku do chłopców.
wykazujący skłonności seksualne w stosunku do dziewcząt.
wykazujący skłonności seksualne w stosunku do obu płci.
wykazujący skłonności seksualne tylko w stosunku do własnego dziecka.
Należy określić typ:
ograniczony (tylko do dzieci)
nieograniczony.
MASOCHIZM SEKSUALNY
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania dotyczące doznawania (rzeczywistego a nie symulowanego) stanu poniżenia, bicia, krępowania czy innego cierpienia.
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania społecznego bądź zawodowego, albo funkcjonowania w innych ważnych dziedzinach
SADYZM SEKSUALNY
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania dotyczące (rzeczywistych a nie symulowanych) działań powodujących u ofiary psychiczne lub fizyczne cierpienie (w tym poniżenie), które dla osoby z tego typu zaburzeniem są podniecające seksualnie.
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w kontaktach interpersonalnych
OGLĄDACTWO (wojeryzmu, skoptofilia).
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z obserwowaniem nagich osób rozbierających się lub osób w trakcie aktywności seksualnej
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w kontaktach interpersonalnych
TRANSWESTYCYJNY FETYSZYZM
Nawracające, przez co najmniej 6 miesięcy nasilone wywołujące podniecenie seksualne, fantazje, pragnienia seksualne albo zachowania związane z przebieraniem się w ubiór płci przeciwnej.
Fantazje, pragnienia i zachowania wywołują klinicznie istotne złe samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania społecznego bądź zawodowego, albo funkcjonowania w innych ważnych dziedzinach.
Należy określić, czy:
Z dysforią dotyczącą płci: czy osoba ma stałe uczucie dyskomfortu związane z rolą lub
tożsamością płciową.
PARAFILIA NIE ZAKWALIFIKOWANA DO POWYŻSZYCH TYPÓW
Zboczenie płciowe (parafilia) nie zakwalifikowane do powyższych typów. Do tej kategorii zalicza się zboczenia, które nie spełniają wymienionych wyżej kryteriów takie jak np.telefoniczna skatalogia (obsceniczne rozmowy przez telefon), nekrofilia (zwłoki), parcjalizm (szczególne skoncentrowanie na jednej części ciała), zoofilia (zwierzęta), koprofilia (odchody) , klismafilia (lewatywa) i urofilia (mocz)
Parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych) to utrwalone formy zachowań seksualnych, które zapewniają jednostce satysfakcję na poziomie psychicznym ale wykluczają spełnienie biologicznej (prokreacja) lub społecznej (tworzenie więzi) funkcji zachowania seksualnego.
Najczęściej rozróżnia się parafilie ze względu na obiekt i praktyki seksualne. Nietypowy obiekt lub sposób realizacji seksualnej jest najczęściej jedynym źródłem uzyskania pełnej satysfakcji. Zaburzenia te występują najczęściej u mężczyzn.
Ze względu na obiekt np.; fetyszyzm, nekrofilia, koprofilia, pedofilia, gerontofilia, zoofilia
Ze względu na sposób np.; sadyzm, masochizm, eshibicjonizm.
Zaburzenia seksualne