W większości przypadków zainteresowaniem pedofilów cieszą się dziewczęta w wieku 8-11 lat i chłopcy w wieku 11-15 lat.
Przez większość z nich dzieci są uznawane za najpiękniejsze istoty na świecie, które fizycznie, emocjonalnie pożądają.Pedofilię można podzielić na: nepiofilię (obiektem zainteresowania jest dziecko w wieku przedszkolnym), pedofilię (obiektem jest dziecko w wieku szkolnym, ale przed okresem dojrzewania) i efebofilię (obiektem jest osoba w wieku dojrzewania).
Kategorie wykorzystywania seksualnego
-zachowania z kontaktem fizycznym: penetracja, lub próba odbycia stosunku pochwowego, oralnego, analnego, dotykanie intymnych części ciała dziecka, całowanie o charakterze seksualnym oraz dotykanie przez dziecko intymnych części ciała partnera
-zachowania bez kontaktu fizycznego: ekshibicjonizm, voyeryzm (podglądanie, doprowadzenie do eksponowania genitaliów przez dziecko) prezentowanie dziecku i włączanie je w produkcję materiałów pornograficznych, składanie dziecku propozycji o charakterze seksualnym, werbalne molestowanie (np. lubieżne komentarze na temat ciała dziecka) (Finkelhor, 1994).
Istnieje wiele typologii przemocy seksualnej wobec dzieci; najczęściej badacze wyróżniają następujące jej rodzaje:
Bez kontaktu fizycznego
- Rozmowy o treści seksualnej
Sprawca wyraża wprost swoje pragnienia seksualne wobec dziecka (np. Popatrz na mojego siusiaka, pokaż mi to, co masz pod majteczkami), wyraża opinie na temat atrakcyjności erotycznej dziecka lub własnej (Masz ładną pupę, chcę ją lepiej obejrzeć, masz piękne cycuszki, chcę je pocałować itp.) albo opowiada dziecku o swojej aktywności seksualnej z innymi osobami.
- Ekspozycja anatomii i czynności seksualnej
Sprawca pokazuje dziecku swoje intymne części ciała, może też masturbować się w jego obecności.
- Podglądactwo
Dziecko jest podglądane w czasie kąpieli, czynności fizjologicznych; towarzyszy temu podniecenie i masturbacja sprawcy.
Z kontaktem fizycznym
Kontakty seksualne polegające na pobudzaniu intymnych części ciała
- Dotykanie ciała dziecka
- Całowanie intymnych części jego ciała
- Ocieractwo
- Pobudzanie ręczne narządów płciowych dziecka
Kontakty oralno-genitalne
Stosunki udowe
Penetracja seksualna (oralno-genitalna)
Komercyjne seksualne wykorzystywanie dzieci (np. dziecięca pornografia czy prostytucja)
Seksualne wykorzystywanie dzieci powiązane z innymi formami przemocy (np. dewiacyjne formy przemocy seksualnej)
Rodzaje molestowania seksualnego dziewczynek, chłopców.
Fizyczne molestowanie seksualne. Angażuje ręce na dotykaniu w sposób seksualny. Zasięg zachowań seksualnych mający na celu wykorzystanie ofiary włącza: seksualne objęcia lub całowanie; wszelkie rodzaje seksualnego dotyku lub pieszczoty; oralny lub analny seks; masturbacje na ofierze lub zmuszanie ofiary do masturbacji przez oprawcę; stosunki płciowe. 2. Jawne molestowanie seksualne. Dotyczy podglądania i ekshibicjonizmu. Może się pojawić w domu jak i poza domem. Rodzice często molestują dzieci poprzez podglądanie i ekshibicjonizm. Kryterium dla domowego podglądactwa lub ekshibicjonizmu: występuje wtedy gdy rodzic się seksualnie stymuluje 3. Zamaskowane molestowanie seksualne.
Werbalne molestowanie seksualne. Obejmuje nie właściwe mówienie o seksie: Tata lub każdy znaczący mężczyzna dla dziecka(np. opiekun) mówi do kobiety dziwka lub Mama lub każda znacząca kobieta poniża mężczyznę pod kontem seksualnym. Często dotyczy to rodziców lub opiekunów znających każdy detal swojego prywatnego życia seksualnego, zadają pytania na temat dziecięcej psychologii seksualnej przepytując dziecko detal po detalu. Zamaskowane molestowanie seksualne dotyczy nie odbiera dostatecznych informacji seksualnych.
Naruszenie granic
Dotyczy dzieci które były świadkami zachowań seksualnych rodziców. Mogą wejść przypadkowo do pokoju ponieważ rodzice nie zamykają drzwi. Często dotyczy dzieci pozbawionych prywatności. Wchodzą i wychodzą z łazienki. Nie są nauczone zamykanie drzwi lub nie dawno im zezwolenia na zamykanie swoich drzwi.
Emocjonalne molestowanie seksualne.
Występuje jako rezultat przekroczenia ogólnej więzi. W takich przypadkach jest częste, ze jedno lub dwoje małżonków wiążę się z jednym z dzieci. Rodzic się posługuje dzieckiem dla zaspokojenia swoich emocjonalnych potrzeb. Związek może łatwo przemienić się w romantyczny i seksualny. Córka może stać się Tatową małą księżniczką lub syn małym mężczyzną Mamy. W obydwu przypadkach dziecko zostaje opuszczone. Rodzice zaspokajają swoje potrzeby za cenę potrzeb dziecka. Dziecko potrzebuje rodzica a nie współmałżonka.
Definicja emocjonalnego molestowanie seksualnego: jedno z rodziców ma związek z dzieckiem, związek ten jest ważniejszy od związku ze współmałżonkiem.
Różnicowanie molestowania
Należy odróżnić prawdziwą pedofilię od kontaktów seksualnych podejmowanych z dzieckiem z powodu upośledzenie umysłowego/ uzależnienia/ otępienia sprawcy
Pedofilia a orientacje seksualne
Badania wykazują, że stosunek heteroseksualnych pedofilów do pedofilów homoseksualnych wynosi około 11:1. Jest proporcja różniąca się od stosunku ginefilów do androfilów wynoszącej około 20:1. Nie znaczy to, że mężczyźni wykazujący pociąg do dorosłych mężczyzn mają większą skłonność do wykorzystywania seksualnego dzieci, a jedynie sugeruje, że wśród osób z homoseksualnym rozwojem erotycznym częściej wykształca się prawdziwa pedofilia. Na ofiary wybierane są najczęściej dziewczynki w wieku 8 -10 lat i nieco starsi chłopcy.
Wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie może mieć wpływ na orientację seksualną w życiu dorosłym. 47% homoseksualnych mężczyzn i 22% homoseksualnych kobiet było homoseksualnie molestowanych w dzieciństwie (w odniesieniu do 7% mężczyzn i 1% kobiet heteroseksualnych).
Istnieją dowody wskazujące, że pedofilia może być związana z homoseksualizmem, niepełnosprawnością intelektualną oraz późniejszym wiekiem matki.
Pedofilne praktyki seksualne
Zachowania seksualne ze strony pedofila mogą przyjmować różne formy. Od rozbierania i dotykania ciała dziecka, poprzez rozbieranie się w jego obecności i masturbację w obecności dziecka. Skrajną formą są dotykanie i penetracja narządów płciowych z użyciem różnie nasilonej przemocy.
Najczęściej zachowania takie są racjonalizowane przez pedofilów i tłumaczone dobrem dziecka, czy też walorem edukacyjnym takich praktyk. Na ofiary wybierane bywają dzieci z najbliższego otoczeniu lub rodziny, ale pedofil potrafi się także posunąć do zatrudnienia się na stanowisku obejmującym kontakt z dziećmi. Pedofilię cechuje duża częstość nawrotów.
Według SCOSAC (Standing Committee On Sexual Abused Children) "za dziecko seksualnie wykorzystane uznać można każdą jednostkę w wieku bezwzględnej ochorny, jeśli osoba dojrzała seksualne, czy to przez świadome działanie czy też przez zaniedbywanie swoich obowiązków społecznych lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko dopuszcza się zaangażowania go w jakąkolwiek czynność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej".
Czteroczynnikowy model wyjaśniający genezę przemocy seksualnej wobec dzieci
Dość wszechstronnym sposobem wyjaśnienia skąd się bierze przemoc seksualna wobec dzieci jest czteroczynnikowy model stworzony przez Finkelhora i Araji w 1986 roku. Stanowi on syntezę kilku wcześniej powstałych koncepcji na ten temat. Autorzy wymieniają cztery grupy czynników mogących odpowiadać za podejmowanie czynności seksualnych wobec dzieci.
emocjonalna kongruencja -dorosły ma poczucie dopasowania, ponieważ rozwój jego potrzeb i zachowań jest na podobnym poziomie co u dziecka
reagowanie podnieceniem na dziecko -dotyczą powstawania pobudzenia seksualnego w kontakcie z dzieckiem
zablokowanie wobec dorosłych -reakcje seksualne pedofila na dorosły obiekt są zahamowane
odblokowanie - zanik hamulców społecznych, czy kontroli własnych zachowań wobec dzieci
Badania neuropsychiatryczne
W 2007 roku zostały zaprezentowane wyniki badań dotyczące różnic w funkcjonowaniu mózgu, występujących pomiędzy osobami zdrowymi, a ludźmi dotkniętymi zaburzeniami preferencji seksualnych. Grupa naukowców – neurologów z Yale University, pod przewodnictwem dr. Georga Northoffa odkryła, że zaburzenia w pracy, szczególnie obszarów podwzgórza (generalnie chodzi o obniżoną aktywność obszarów występujących w korze czołowej), charakteryzuje osoby dotknięte zaburzeniami i posiadające preferencje pedofilne. Rozpoczęto próby prowadzenia terapii farmakologicznej, jednak naukowcy są sceptyczni, co do określania tego typu skłonności tylko na podstawie diagnostyki mózgu.
Istnieje koncepcja według której wykorzystanie seksualne w dzieciństwie zmienia strukturę mózgu, szczególnie w płatach czołowym i skroniowym. Może to powodować powstawanie pobudzenia w odpowiedzi na bodźce atrakcyjne dla pedofilów, ponieważ obszary czołowe odpowiadają za samokontrolę i hamowanie zachowań, a skroniowe za powstawanie pobudzenia seksualnego. Badania wykazują wyraźnie obniżoną u pedofilów aktywność struktur odpowiedzialnych za hamowanie reakcji. Różnice neuroanatomiczne w stosunku do normy zauważono także w obrębie struktur podkorowych (jądro ogoniaste, wzgórze).
Neuroprzekaźnictwo
Zakłada się, że serotonina hamuje zachowania impulsywne i agresywne. U pedofilów wykryto zmniejszoną aktywność presynaptyczną przekaźnictwa serotoninergicznego przy jednoczesnej regulacji w górę receptorów postsynaptycznych tego przekaźnika. Może to powodować wzrost apetencji seksualnej.
U osób z kompulsywnymi zachowaniami parafilnymi stwierdzono też wzrost poziomu noradrenaliny, co również może wiązać się z zachowaniami agresywnymi i przemocą.
KLASYFIKACJA CZYNÓW PEDOFILNYCH
KONTAKTY SEKSUALNE WYMUSZANE PRZEMOCĄ
osoba dorosła nieznajoma dziecku
osoba dorosła znajoma dziecku
osoba dorosła z najbliższej rodziny
KONTAKTY SEKSUALNE PODJĘTE BEZ UŻYCIA PRZEMOCY
osoba dorosła nieznajoma dziecku
osoba dorosła znajoma dziecku ( 90% )
osoba dorosła z najbliższej rodziny
KONSTELACJA POTRZEB DZIECKA CZYNI GO „ IDEALNĄ OFIARĄ” DLA PRZESTĘPCY SEKSUALNEGO
Popęd seksualny dziecka, potrzeba erotyczna
Ciekawość dziecka
Szacunek wobec osób dorosłych
Potrzeba doznawania:
opieki
uwagi
uczucia
Przeciwstawianie się rodzicom
przekora
dorastanie ORAZ BRAK WIEDZY
Pedofilia
Freud (1905) i Fenichel (1945)
Pedofilia reprezentuje wybór narcystycznego obiektu.
Pedofil postrzega dziecko jako odbicie jego samego, gdy był dzieckiem.
Grath, Birubaum (1979), Mc Conaghy (1998)
Pedofile z fiksacją
Preferują dzieci w okresie adolescencji, zwykle chłopców
Sprawcy preferencyjni, dla których dziecko przed okresem dojrzewania jest głównym przedmiotem seksualnego zainteresowania. Czyny pedofilne są w przypadku tych sprawców zaplanowane, dokonywane w sposób kontrolowany, a obiektem zainteresowania sprawców – częściej niż w przypadku sprawców regresyjnych – są chłopcy (akty homoseksualne). Sprawcy tego typu zazwyczaj żyją samotnie, nie są związani z żadną kobietą.
Sprawcy preferencyjni
Jak zauważa A.C. Salter (2003), sprawcy preferencyjni w swoich zachowaniach seksualnych ujawniają pewien ciąg typowych zachowań, tzw. cykl dewiacyjny.
W skład tego cyklu wchodzą:
– podniecenie dewiacyjne (np. fantazje na temat seksu z dzieckiem),
– pozornie nieważne decyzje lub rozmyślny zamiar,
– czynniki wysokiego ryzyka (takie jak: dostęp fizyczny, emocjonalny do dziecka),
– wybór celu,
– planowanie i fantazje dewiacyjne,
– omotanie lub użycie siły,
– atak,
– zapewnienie sobie tajemnicy,
– wyrzuty sumienia lub strach.
Pedofile z regresją
Preferują dzieci przed adolescencją, zwykle dziewczynki
Sprawcy regresywni to tzw. pedofile zastępczy. Dziecko (głównie dziewczynki) jako obiekt seksualny jest przez niech wybierane jako „łatwiejsze” do zdobycia, wybierane zastępczo z różnych powodów: nieumiejętności zdobycia dorosłej partnerki lub jej niedostępności czy też niskiego poziomu internalizacji norm moralnych (niekwalifikowanie wykorzystywania seksualnego dziecka jako czynu złego).
Sprawcy regresyjni to osoby, które podejmują zachowania pedofilne niemotywowane preferencjami seksualnymi. Dziecko nie jest partnerem najbardziej pożądanym erotycznie dla dorosłych, podejmujących tego typu kontakty seksualne. Do wchodzenia w interakcję seksualną z dzieckiem motywują ich – poza popędem płciowym – różne,
czasem złożone czynniki natury psychologicznej bądź psychiatrycznej.
Wyróżnia się pięć typów sprawców regresyjnych:
typ nieprzystosowany (osoby, u których zdiagnozowano: psychozę, zaburzenia osobowości, upośledzenie umysłowe, otępienie starcze, zmiany organiczne w ośrodkowym układzie nerwowym);
typ zahamowany (introwertyczny, o niskich kompetencjach społecznych, dziecko jako obiekt seksualny wybierane jest jako dostępniejsze),
typ regresyjno-frustracyjny (wybór dziecka jako obiektu seksualnego jest powodowany głównie frustracją w dziedzinie życia seksualnego),
typ moralnie nierozróżniający (osoby takie charakteryzują się brakiem dojrzałej osobowości, brakiem empatii, postawą roszczeniową),
typ seksualnie nieodróżniający
(poszukujący nowych doznań seksualnych, kontakt seksualny z dzieckiem jest dla nich kolejnym, nowym doświadczeniem)
TYPY PEDOFILÓW
Fiksacyjny, preferencyjny, parafilny
Regresyjny, nieparafilny
Ad.1. Pedofil fiksacyjny to człowiek, który od najwcześniejszych lat, niezmiennie za najatrakcyjniejszy obiekt seksualny uważa dzieci.
Ad. 2. Pedofil regresyjny kieruje zainteresowania seksualne na dzieci wtedy, kiedy nie może z różnych względów zaspokoić popędu seksualnego z partnerem dorosłym.
Ze względu na sposób doprowadzania do kontaktów seksualnych z dziećmi wyróżniane są typy sprawców:
Sadystycznych (stosujących przemoc i gwałt),
Introwertywnych (nawiązujących krótkotrwałe kontakty z dziećmi w celu zaspokojenia seksualnego, bez użycia przemocy),
Uwodzących (dostarczających dziecku różnego rodzaju gratyfikacji w celu nawiązania kontaktów seksualnych).
Etapy działania sprawców przemocy:
1.Faza: uwodzenie. Poprzez dostępność, nakłanianie, wspólne zabawy, nagrody, czy przemoc dochodzi do uwiedzenia dziecka.
2.Faza: interakcji seksualnej. Dochodzi do flirtu, oglądania ciał, masturbowania, pieszczot, penetracji.
3.Faza: utrzymywania tajemnicy. Sprawca nie chce przerwać tego procederu z powodu korzyści i przyjemność, zabrania także dziecku mówić o tym komukolwiek. Zdarza się, że ofiara także odczuwa przyjemność, gdyż obdarzana jest ciepłem, miłością, dostaje nagrody, jest zauważana, więc jest lojalna wobec sprawcy. W tej sytuacji dziecko czuje się odpowiedzialne za sprawcę, ma poczucie winy i wstydu.
Parafilia to uporczywe wzorce zachowań seksualnych, w których osiągnięcie satysfakcji seksualnej jest uzależnione od pojawienia się specyficznych przedmiotów, rytuałów czy sytuacji. Jednostka dotknięta parafilią często koncentruje swoje myśli i fantazje wokół danego bodźca do tego stopnia, że nie jest w stanie osiągnąć bez ich udziału orgazmu.
Pedofilia jest w międzynarodowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania (ICD-10) wyróżniona jako jedna z siedmiu parafilii specyficznych (kategoria F 65: zaburzenia preferencji seksualnych).
Aktywność seksualna dorosłego człowieka podejmowana z dzieckiem może być przejawem dewiacji seksualnej lub parafilii pod postacią pedofilii lub może to być zastępczy sposób realizacji jego potrzeby seksualnej. Każde zachowanie osobnika dorosłego wobec dziecka, które jest motywowane popędem seksualnym i służy podniecaniu się i zaspokajaniu potrzeby seksualnej jest czynem pedofilnym. Osobą dorosłą podejmującą czyn pedofilny jest znacznie częściej mężczyzna niż kobieta. Podkreślenia wymaga fakt, że czyn pedofilny nie jest równoznaczny ze stwierdzeniem, że dokonał go pedofil. Czynów pedofilnych dopuszczają się pedofile, a więc osobnicy, u których stwierdza się dewiację seksualną lub parafilię, ale znacznie częściej dokonują ich inne osoby, które w różnorodnych okolicznościach, pod wpływem różnorakich czynników podejmują kontakty seksualne z dzieckiem pomimo, że nie są dewiantami.
Biorąc pod uwagę motywację podjęcia kontaktu seksualnego z dzieckiem, klasyfikujemy je jako:
1. Sytuacyjne, zastępcze
1. Sytuacyjne, zastępcze
Preferencyjne
Pierwsza kategoria obejmuje zachowania pedofilne nie motywowane preferencjami seksualnymi osoby dorosłej. Dziecko nie jest partnerem najbardziej pożądanym erotycznie dla osobnika dorosłego podejmującego tego typu kontakty seksualne. Motywują ich do wchodzenia w interakcję seksualną z dzieckiem poza popędem płciowym różne, czasem złożone czynniki natury psychologicznej, bądź psychiatrycznej.
Opierając się na literaturze przedmiotu oraz analizie przypadków czynów pedofilnych przyjęto następującą klasyfikację typów osobników podejmujących sytuacyjnie, zastępczo kontakty seksualne z dzieckiem:
Typ nieprzystosowany
Typ zahamowany
Typ regresyjno- frustracyjny
Typ moralnie nie odróżniający się
Typ seksualnie nie odróżniający się
Kryterium tej klasyfikacji stanowi podstawowe (główne) źródło czynników motywujących osobnika dorosłego do podjęcia zastępczo, sytuacyjnie interakcji seksualnej z dzieckiem.
Ad. 1.A.Typ nieprzystosowany.
Grupa ta obejmuje mężczyzn, u których rozpoznawano:
- Psychozę
- Zaburzenia osobowości
- Upośledzenie umysłowe
- Otępienie starcze
- Zmiany organiczne w OUN
Wybór dziecka, jako partnera seksualnego jest u tych mężczyzn podyktowany głównie niepewnością wobec osób dorosłych, jak i niemożnością nawiązania kontaktu seksualnego z dorosłym. Psychoza, otępienie starcze czy upośledzenie umysłowe stają się dla tych ludzi barierą przy próbie podjęcia aktywności seksualnej z dorosłym. Dzieci są dla mężczyzn nieprzystosowanych obiektem mniej zagrażającym, jak i łatwiejszym do realizacji popędu seksualnego. Często u tych osobników kontaktom seksualnym z dziećmi towarzyszą wybuchy od dawna kumulowanej złości i agresji. Frustracje tych mężczyzn, biorące początek z ich psychicznych i emocjonalnych problemów, przekształcają się w okrucieństwo i tortury na dzieciach. Osobnicy ci często podejmując kontakt seksualny z dzieckiem używają siły.
Ad.1.B. Typ zahamowany.
Osobnicy z niską samooceną, źle dający sobie radę w życiu, w tym również z nawiązywaniem kontaktów społecznych i erotycznych. Inicjują oni kontakty z dziećmi stanowiącymi substytuty preferowanych dorosłych partnerów. Kontakt z dzieckiem jest więc zastępczą formą zaspokojenia ich popędu seksualnego, a kryterium wyboru dziecka stanowi jego dostępność. Mężczyźni z tej grupy najczęściej posługują się metodą zniewolenia swoich ofiar do kontaktu seksualnego.
Ad.1.C. Typ regresyjno-frustracyjny.
Kontakt seksualny z dzieckiem jest u tych osobników objawem okresowej regresji w wyniku frustracji ich potrzeby seksualnej. Najczęściej takie zachowanie regresyjne jest wyzwalane u tych ludzi przez osłabienie ich kontroli, np. po spożyciu alkoholu. Mężczyźni kwalifikowani do tej grupy różnią się od mężczyzn kwalifikowanych do typu zahamowanego przede wszystkim ogólnie dobrym radzeniem sobie w życiu. Nawiązują oni kontakty interpersonalne bez szczególnych trudności i zahamowań. Jednak ich seksualność przynosi im z różnych powodów wiele frustracji. Przyczyną mogą tu być np. wady wrodzone narządów płciowych, przewlekłe choroby (cukrzyca itp.) prowadzące do zaburzeń potencji, długotrwały konflikt w ich układzie małżeńskim. Czynniki powyższe przez długie okresy czasu utrudniają lub uniemożliwiają mężczyźnie realizację potrzeby seksualnej. Podejmując w takiej sytuacji kontakt seksualny z dzieckiem najczęściej nie stosują przy tym przemocy fizycznej.
Ad.1.D. Typ moralnie nie odróżniający.
Dla tych osobników seksualne wykorzystywanie dzieci jest częścią ogólnego wzoru wykorzystywania każdego z kim nawiązują jakiekolwiek kontakty. Ofiarami mogą stać się własne dzieci. W tej grupie kryterium wyboru dziecka stanowi uległość i łatwość wykorzystania go. Do osiągnięcia celu jest zazwyczaj używana siła lub stosowana manipulacja.
Ad.1.E. Typ seksualnie nieodróżniający.
W przeciwieństwie do poprzedniego typu, osobnicy z tej grupy dobrze różnicują swoje inne formy zachowania, za wyjątkiem aktywności seksualnej. Cechą charakteryzującą tych mężczyzn jest eksperymentowanie seksualne – chcą doświadczyć każdego rodzaju aktywności seksualnej, i to motywuje ich do inicjowania kontaktów z dzieckiem. Bywają tu również własne dzieci. Kryterium wyboru stanowi fakt, że dziecko jest nowym, innym od dotychczasowych (a więc atrakcyjnym) obiektem seksualnym. Mężczyźni z tej grupy często angażują dzieci w już istniejące układy partnerskie. Druga kategoria obejmuje zachowania seksualne osób dorosłych wobec dzieci motywowane preferencjami seksualnymi.
Preferencje seksualne oznaczają zakres bodźców i zachowań, które w warunkach wolnego wyboru są erotycznie wartościowe dla danej osoby. Preferencje erotyczne konkretnej osoby można ocenić porównując wysokość podniecenia seksualnego powstałego na skutek oddziaływania obiektów, zachowań lub sytuacji potencjalnie erotycznych. Poziom podniecenia seksualnego służy jako kryterium wartości erotycznej zarówno bodźców zewnętrznych, jak i własnych zachowań osoby a tym samym określa jej preferencje seksualne.
Pedofilia jest definiowana, jako akt lub fantazjowanie o angażowaniu się w aktywność seksualną z dziećmi przed okresem dojrzewania, jako stale preferowaną lub wyłączną metodę osiągnięcia podniecenia seksualnego. W definicji tej zawartych jest kilka kryteriów, na które należy zwrócić uwagę. Pierwsze z nich wskazuje, że zarówno sam kontakt seksualny z dzieckiem jak i tylko fantazjowanie o nim są wyznacznikami pedofilii. Drugie kryterium dotyczy pojęcia dziecka i określa go jako osobnika przed okresem dojrzewania. Trzecie kryterium, bardzo istotne z punktu widzenia rozpoznania pedofilii, mówi o ty, że aktywność seksualna z dzieckiem lub fantazjowanie o tej aktywności jest preferowaną lub wyłączną metodą osiągnięcia podniecenia seksualnego przez osobnika dorosłego. Należy zaznaczyć, że w ujęciu prawnym granicę karalności kontaktu seksualnego z dzieckiem wyznacza jego wiek a nie fakt braku dojrzałości płciowej. W warunkach polskich kontakt seksualny z osobą poniżej lat 15, niezależnie czy jest dojrzała płciowo czy też nie, jest prawnie zabroniony i podlega penalizacji.
Pedofilia jest definiowana, jako akt lub fantazjowanie o angażowaniu się w aktywność seksualną z dziećmi przed okresem dojrzewania, jako stale preferowaną lub wyłączną metodę osiągnięcia podniecenia seksualnego. W definicji tej zawartych jest kilka kryteriów, na które należy zwrócić uwagę. Pierwsze z nich wskazuje, że zarówno sam kontakt seksualny z dzieckiem jak i tylko fantazjowanie o nim są wyznacznikami pedofilii. Drugie kryterium dotyczy pojęcia dziecka i określa go jako osobnika przed okresem dojrzewania. Trzecie kryterium, bardzo istotne z punktu widzenia rozpoznania pedofilii, mówi o ty, że aktywność seksualna z dzieckiem lub fantazjowanie o tej aktywności jest preferowaną lub wyłączną metodą osiągnięcia podniecenia seksualnego przez osobnika dorosłego. Należy zaznaczyć, że w ujęciu prawnym granicę karalności kontaktu seksualnego z dzieckiem wyznacza jego wiek a nie fakt braku dojrzałości płciowej. W warunkach polskich kontakt seksualny z osobą poniżej lat 15, niezależnie czy jest dojrzała płciowo czy też nie, jest prawnie zabroniony i podlega penalizacji.
Ad. 2.1. Typ uwodzący.
Mężczyźni z tej grupy nawiązując kontakt seksualny z dzieckiem posługują się metodą uwodzenia – poprzez atencję, adorowanie dziecka, robienie mu podarunków. Potrzeba identyfikowania się z dzieckiem motywuje tych osobników do inicjowania takich kontaktów, a jednocześnie bardzo je ułatwia. Mężczyźni wykorzystują swoją łatwość i umiejętność zawierania i podtrzymywania znajomości, rozmawiania z dzieckiem i słuchania go. Bardzo często ofiarami stają się dzieci zaniedbane emocjonalnie i fizycznie. Zdarza się, że w tym samym okresie czasu mężczyzna taki może mieć kontakty seksualne z dużą liczbą dzieci, np. z tej samej szkoły czy okolicy.
Ad.2.2. Typ introwertywny
Charakteryzuje mężczyzn zamkniętych w sobie, którym brak interpersonalnych umiejętności potrzebnych do uwiedzenia dziecka. Lęk przed personalnym zaangażowaniem powoduje ograniczenia komunikacji werbalnej z ofiarą. Z tego powodu, mężczyźni Ci na swoje ofiary wybierają dzieci obce lub bardzo małe, a kontakty przybierają formę krótkich spotkań, często poprzez obnażenie się przed dzieckiem. Zdarzają się mężczyźni, którzy żenią się w celu zdobycia dostępu do dzieci.
Ad.2.3. Typ sadystyczny
Charakteryzuje mężczyzn uzyskujących zaspokojenie seksualne jedynie poprzez zadawanie dziecku bólu i cierpienia. Kryterium wyboru jest preferencja wiekowa i płciowa (Burgess i wsp., 1978), a metodą działania – zwabienie lub użycie przemocy. W grupie tej zdarzają się osoby uprowadzające lub nawet pozbawiające życia swej ofiary.
Mężczyźni pedofilni (kategoria preferencyjna) mogą cierpieć również na dysfunkcje psychoseksualne, zaburzenia osobowości, czy psychozy. Zainteresowanie seksualne dziećmi może być połączone z innymi dewiacjami seksualnymi. Z badań wynika, że wśród mężczyzn dopuszczających się czynów nierządnych wobec dzieci, częściej spotyka się osoby z pierwszej (sytuacyjnej) kategorii. I chociaż ich kontakty seksualne z dziećmi mogą mieć zakres od jednego incydentalnego do długotrwałego wzoru zachowania, to liczb ofiar sprawców sytuacyjnych jest znacznie niższa niż u osób z kategorii preferencyjnej. Liczba ofiar mężczyzn z tej ostatniej grupy może osiągnąć lub nawet przekraczać 1000 w ciągu całego życia.
Przez długi czas wysiłki badaczy zajmujących się problematyką kazirodztwa koncentrowały się na poszczególnych członkach rodziny, w celu ustalenia takich wzorców psychopatologicznych, które predysponują do przekraczania zakazu kazirodztwa. Zwracano uwagę na choroby psychiczne, niedorozwój umysłowy, zaburzenia psychoorganiczne pod postacią otępień i charakteropatii, alkoholizmu u kazirodczego rodzica. Podnoszono także niezwykłe nasilenie się popędu seksualnego oraz skłonności pedofilne, czy też długo trwający stan wstrzemięźliwości seksualnej. Także takie czynniki jak złe warunki mieszkaniowe oraz choroby psychiczne czy niedorozwój umysłowy ofiary, która może prowokować rodzica do zachowań kazirodczych.
Jednakże w ostatnich latach czołowi badacze problemu kazirodztwa zrezygnowali z takiego punktu widzenia koncentrując się na rodzinie kazirodczej jako całości i uznając, że kazirodztwo jest „symptomem całej rodziny”. Wiąże się to z m.in. z tym, że osoby dopuszczające się tych czynów nie mieszczą się w kategoriach tradycyjnej diagnozy psychiatrycznej i psychologicznej. Kazirodztwo jest rezultatem całościowego systemu interakcji między małżonkami, rodzicem i dzieckiem, dzieckiem i środowiskiem, rodzicem i środowiskiem, rodzicem i społeczeństwem.
Sprawcy przemocy seksualnej wobec dzieci
W literaturze przedmiotu dotyczącej problemu włączania dzieci w aktywność seksualną osób dorosłych używana jest różna terminologia: wykorzystywanie seksualne, nadużycie seksualne, molestowanie seksualne, pedofilia. Terminy te stosowane są zamiennie bądź używający ich autorzy proponują, czasem kontrowersyjne, rozróżnienia definicyjne dotyczące niektórych z pojęć.
W literaturze anglojęzycznej stosowana terminologia zależy od aspektu zainteresowania autora – termin child sexual abuse używany jest na określenie zjawiska, gdy przedmiotem zainteresowania jest dziecko jako ofiara wykorzystywania seksualnego, natomiast w badaniach sprawców problem zazwyczaj określa się jako child molesting bądź pedophilia.
Termin pedofilia będzie tu stosowany jako określenie szeroko rozumianych zachowań tych sprawców seksualnego wykorzystywania dziecka, dla których dziecko jest preferencyjnym obiektem zaspokajania potrzeb seksualnych. Ustalenia definicyjne dotyczące wykorzystywania seksualnego dzieci ułatwia fakt, iż niemal we wszystkich krajach ta forma krzywdzenia dziecka jest penalizowana przez prawo i tym samym regulacje prawne pomagają wyznaczać zasadnicze ramy definicyjne pojęcia.
Na ogół jednoznacznie określają one minimalny wiek, powyżej którego dziecko może, bez konsekwencji prawnych, być partnerem seksualnym innej osoby. Wykorzystywanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa.
Z wykorzystywaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi pomiędzy dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby.
Aktywności taka może dotyczyć:
namawiania lub zmuszania dziecka do angażowania się w prawnie zabronione czynności seksualne;
wykorzystywanie dziecka do prostytucji lub innych prawnie zakazanych praktyk o charakterze seksualnym;
wykorzystywanie dziecka do produkcji materiałów lub przedstawień o charakterze pornograficznym./ Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)/
Za dziecko seksualnie wykorzystywane uznać można każdą jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej. Standing Committe on Sexually Abused Children (SCSAC),Wielka Brytania
Wykorzystywanie seksualne dziecka to niewłaściwe zachowanie seksualne z udziałem dziecka takie jak: dotykanie genitaliów dziecka i doprowadzanie do dotykania przez dziecko genitaliów innej osoby, stosunek seksualny z dzieckiem, kazirodztwo, gwałt, sodomia, ekshibicjonizm i komercyjna eksploatacja dziecka.
Charakterystyka zachowań określanych jako wykorzystywanie seksualne dziecka na ogół nie jest w definicjach ogólnych rozbudowana. Określenia odnoszone do takich zachowań przez autorów definicji mają jednak istotne znaczenie dla wyznaczenia ram znaczeniowych pojęcia. Za wykorzystywanie seksualne jest bowiem uznawana jakakolwiek aktywność o charakterze seksualnym bądź aktywność niezgodna z normami prawnymi i obyczajowymi danego społeczeństwa.
Rodzaje wykorzystywania seksualnego dziecka mogą być więc wyróżniane ze względu na różne kryteria. Podstawowym podziałem aktywności o charakterze seksualnym, w które włączane może być dziecko, jest wyróżnienie zachowań, które prowadzą do kontaktu fizycznego pomiędzy dzieckiem a sprawcą (contact sexual abuse), i tych, które mają charakter seksualny mimo braku takiego kontaktu (noncontact sexual abuse). W tak konstruowanej definicji Finkelhor wyróżnia podkategorie zachowań seksualnych z kontaktem, gdzie kryterium jest wystąpienie bądź nie penetracji.
Zachowania bez kontaktu to wszelkie pozostałe formy seksualnego angażowania dziecka. Autorzy innych definicji operacyjnych specyfikują szczegółowe kategorie możliwych zachowań sprawcy wobec dziecka.
Często przytaczana w literaturze przedmiotu kategoryzacja rodzajów wykorzystywania seksualnego dziecka autorstwa Faller wyróżnia sześć głównych kategorii takich zachowań wraz ze szczegółowymi podkategoriami. Są to: zachowania bez kontaktu fizycznego, dotykanie, kontakty oralno-genitalne, stosunki międzyudowe, penetracja, seksualna eksploatacja dziecka (produkcja materiałów pornograficznych, prostytucja dziecięca).
Kryterium ważnym ze względu na charakter, konsekwencje i aspekt prawny wykorzystywania seksualnego dzieci jest relacja pomiędzy dzieckiem i sprawcą wykorzystania. Ze względu na to kryterium wyróżnia się wewnątrzrodzinne wykorzystywanie seksualne (intrafamiliar sexual abuse) oraz wykorzystywanie przez sprawcę spoza rodziny (extrafamiliar sexual abuse).
Rozróżnienie ze względu na to kryterium nie pokrywa się ściśle z kategoriami wykorzystywania przez sprawcę spokrewnionego (kazirodztwo) i niespokrewnionego.
Wprawdzie większość przypadków uznawanych za wewnątrzrodzinne wykorzystywanie seksualne stanowią kontakty kazirodcze z bliskimi i dalszymi członkami rodziny połączonych więzami krwi, jednak ojczym, macocha lub stały partner matki lub ojca jest członkiem rodziny i w sensie psychologicznym pełni rolę rodzica dziecka, więc relacje seksualne z nimi również zaliczane są do tej kategorii. Kolejnym kryterium jest motywacja sprawcy wykorzystania przy szerokim rozumieniu sprawstwa.
Ze względu na to kryterium wyróżnić można:
wykorzystywanie seksualne dziecka dla osiągnięcia satysfakcji seksualnej przez sprawcę. Do tej kategorii należą niekomercyjne i komercyjne kontakty dziecka z aktywnym seksualnie sprawcą preferującym dziecko jako partnera seksualnego (pedofilia) lub jako zastępczy obiekt zainteresowań seksualnych;
świadome zaniechanie ochrony dziecka przed wykorzystywaniem seksualnym dla innych niż seksualne celów uznanych za ważne przez sprawcę, np. ochrona związku z partnerem, uniknięcie roli partnera seksualnego (niektórzy autorzy uznają też za wykorzystywanie seksualne narażenie dziecka na oglądanie współżycia seksualnego rodziców lub innych dorosłych;
wykorzystywanie seksualne dziecka dla osiągnięcia zysku – produkcja materiałów pornograficznych z udziałem dziecka, oferowanie dziecka jako partnera opłacanych kontaktów seksualnych (stręczycielstwo).
Termin zachowania seksualne angażujące dziecko odnosi się do aktywności, których celem jest stymulacja seksualna. Nie dotyczy kontaktu z genitaliami dziecka w celach związanych ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.
Zachowania takie dzielą się na;
zachowania z kontaktem fizycznym, związanym z dotykaniem genitaliów lub/i odbytu dziecka lub piersi dziewczynek oraz dotykaniem tych części ciała partnera przez dziecko.
Wyróżnia się dwa typy zachowań z kontaktem fizycznym:
– penetracja, gdy wagina, odbyt lub usta dziecka są penetrowane przy użyciu penisa, palca lub przedmiotów,
– kontakt bez penetracji – dotykanie intymnych części ciała dziecka, całowanie o charakterze seksualnym oraz dotykanie przez dziecko intymnych części ciała partnera;
zachowania bez kontaktu fizycznego, takie jak ekshibicjonizm, voyeurism (podglądanie, doprowadzenie do eksponowania genitaliów przez dziecko) oraz włączanie dziecka w oglądanie lub produkcję materiałów pornograficznych. Ta forma wykorzystywania zawiera również składanie dziecku propozycji o charakterze seksualnym i werbalne molestowanie dziecka
Wykorzystywanie seksualne dzieci